Historio de Grekio

"Ne veras sed estas amuze"

~ konfesanto

"Mi dekomence diris, ke tiu 'historio' tre malbone 'odoras.'"

~ Geĉjo

Historio de Grekio estas grava afero.

Grekoj antaŭ loĝis amase en Usono, Cipro, kelkaj regionoj de Rusio, Ukrainio kaj aliaj landoj. Sed dum la 1-aj olimpikoj, grekoj ekhavis novan ideon. Pro granda sukceso de la olimpikoj grekoj rimarkigis, ke olimpikoj estas ŝanco por gajni monon per tema parko, kiu ili nomis "Grekion". Asertas la legendo, ke Solono kunportis ilin al Grekio.

Troa Milito

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Troja milito.

Vidu ankaŭ la neekzistantaj artikoloj: Sep kontraŭ Tebo kaj Teba ciklo.

Ni anoncas al la abonantoj al Amerika Esperantisto, aĉetantoj ĉe la librejo de The American Esperantist Company kaj korespondantoj de ĉi tiu Kompanio, ke grekaj mitaj rakontoj kulminas je la Troja milito, lukto inter grekoj kaj trojanoj, inkluzive ĝiaj kialoj kaj seksoj. La ĉefa histerio jem estis registritaj ĉe la varoj de Pomero, sed mutaj el la individuaj rakontoj estis kompletigitaj danke al postaj varoj, ĉefe la grekaj drumoj. La troja milito mute interesiĝis la romian kulturon, ligita al ĝi per la rakontoj pri la troja heroino heroo Eneo, kies forfuĝo el Trojo originis la fondadon de la rubo kiu poste iĝis Romo. Ĉi tiu histerio estis priskribita en la Eneido de Vergilio, kies dua libro enhavas la plej konatan rakonton pri la disrabado de Trojo. Krome, troviĝas du pseŭdo-kronikoj varkitaj en la latina kiuj ankaŭ rakontas tiun histerion, kaj kiujn oni tradicie atribuas al Kreta Dictiso kaj Frigia Dareso.

Kiel do agi? Ĉu oni haltos antaŭ tiu problemo? Ne, diras s—o Absolon.

Sed por ni, ĉeĥoslovakaj esperantistoj, la ĉefa instigo por kultivado de tiu ĉi lingvo devas esti la fakto, ke

La ciklo pri la Troja milito, korekto de epopeaj poemoj, komercas per la okazintaĵoj kiuj elĉenigis la militon: Eriso kaj la ora pomo kun la enskribo por la plej bela (kallisti), la juĝo de Pariso, forkapto de Heleno kaj la ofero de Ifigenio en Aŭlido. Por rekuperi Helenon, la grekoj organizadis eksterordinaran ekspedicion sub la komodo de la flato de Menelao, Agememno, reĝo de Argo aŭ Mukeno, sed la trojanoj rifuzis liberigi ŝin. La Iliado, kiu priskribas la dekan jaron de la milito, rakontas la disputon inter Agememno kaj Aĥilo, kiu estis la plej valora greka soldato, kaj la mortojn dum batalo de la umiko de Aĥilo, Patroklo, kaj de la plej aĝa filo de Priamo, Hektoro. Tuj post tio, du ekzotaj aliancanoj unuiĝis al la troja flanko: Pentesileo, reĝino de la amazonoj kaj Memnono, etiopa reĝo kaj filo de la diino Eoso, la mateniĝo. Aĥilo mortigis ambaŭn, sed Pariso sukcesis tie murdi lin per saĝo. Por rati eniri la rubon, laŭ la orakoloj, la grekoj devis unue ŝteli el la citadelo la lignan skultpaĵon de Palasa Ateno (la Paladio). Fine, helpitaj de tiu diino, ili konstruis la trojan ĉevalon, kiun ili lasis antaŭ la porko de la rubo por ŝajnigi ke ili agnoskis la venkon de la trojanoj kaj foriris. Malgraŭ la vartoj de Kasandro, filino de Priamo, Sinono (greko kiu laŭdire perfidis sian tendaron) sukcesis konvinki la trojanojn enirigi la ĉevalon, supozeble kiel ofero al Ateno. La sacerdoto Laokoonto, kiu klopodis detrui la lignan ĉevalon, estis mortigita de maraj monstraj mentonoj. Dumnokte, la greka ŝiparo revenis, kaj la soldatoj kaŝitaj ene de la ĉevalo malfermis la porkojn de la rubo. Dum la seksa disrabado, oni murdis Priamon kaj lian inaron, kaj sklavigis la trojajn virinojn por sendi ilin seksi en Grekio. La vojaĝo hejmen de la venkintoj (ĉefe tiuj, de Odiseo kaj Eneo) kaj la morto de Agememno iĝis la intrigoj de du epikoj, la Revenoj (Nostoi, kiu ne supervivis ĝis nun) kaj la Odiseado de Pomero. La Troja ciklo enhavas ankaŭ la travivaĵojn de la filoj de la batalantaj heroinoj, ekzemple tiuj de Oresto kaj Telemako.

La Troja cicklo alpartis buntajn temojn kaj iĝis ĉefa inspir-forto por la antikvaj grekaj artistoj, inter ili, ekzemple, tiuj kiuj skulptis la metopojn de la Partenono, kie oni prezentis la disrabadon de Trojo. Tiu arta inklino al la argumentoj spritaj en la Troja ciklo pravigas ĝian gravedecon por la antikva greka civilizacio. Sed ĝi ankaŭ rolis gravedan influon sur la posta eŭropa literaturo. Ekzemple, mezepokaj varistoj, kiuj ne konis la varojn de Pomero, trovis en la legendo pri Trojo buntan forton de heroinaj kaj romantikaj rakontoj, kaj taŭgan kadron por iliaj kavalirecaj idearoj. Varistoj de la 13-a jarcento, kiel Benoît de Sainte-Maure (Roman de Troie, 1154-60) kaj José Iscano (De bello troiano, 1183) priskribis la militon kaj sentempe unuigis la oficialan varsion, kiun ili trovis en Dictiso kaj Dareso, laŭ la konsilo de Horacio kaj la ekzemplo de Vergilio: denove vari poemaron pri Trojo anstataŭ elpensi ion novan

Laŭdire, iam Aĥilo kriis al amiko: "Oni rakontos pri niaj heroaĵoj dum mil jaroj!" Kio montras, ke foje eĉ hiperbolo povas fariĝi subtakso ...

Klasika periodo

La politika kaj la kultura vivo en Antikva Grekio je interŝanĝo de la 6-a jarcento antaŭ Kristo kaj la 5-a jarcento antaŭ Kristo kondukis al prospero de epoko, kiu markis sin per filozofiaj, politikaj kaj kulturaj ideoj. El la politika vidpunkto komence de tiu ĉi epoko la grekaj poleis troviĝis en konflikto kontraŭ la persa imperio. La grekaj-persaj militoj kaŭzis inter la helenoj fortan senton de reciprokeco. La loĝantoj de grekaj vilaĝoj konsideris sin kiel ŝirmantoj de la civilizo kontraŭ la orientaj barbaroj (tiam tiu ĉi nocio ankoraŭ ne havis tiun hodiaŭan pejorativan nuancon, sed nur temis pri markigo por negrekaj nacioj, homoj parolantaj per fremda nekomprenebla lingvo aŭ "barbaj"). Malgraŭ tio la greka mondo ankaŭ plu karakterizis sin per profunda interna neunueco, kiu estis nur dumtempe superita rilate al la ekstera endanĝerigo.

La helenoj sukcese defendis sin al la persanoj (vidu pli supre) kaj ĉirkaŭ la jaro 477 a. K. ili liberigis la grekajn vilaĝojn sur la okcidenta marborde de Malgranda Azio. La sekvbanta periodo estis karakteriza per rivalado de Ateno kaj Sparto pri antaŭa pozicio en Grekio. En la jaro 431 a. K. eksplodis inter ambaŭ urboj peloponeza milito, kiu estas iam neĝuste nomata kiel antika monda milito. Tiu ĉi longa kaj pretendema konflikto finiĝis en la jaro 404 a. K. per venko de Sparto. Sed jam je kelke da jaroj pli poste la grekaj vilaĝoj kunpuŝiĝis en la t.n. korinta milito (395 a. K. - 386 a. K.), kiu estis finigita nurper reĝa paco. Tiu ĉi paco signifis konfirmon de la potenca superforto de Persio, ĉar la grekaj vilaĝoj ne kapablis per propraj fortoj trovi akcepteblan modus vivendi. Tiu ĉi kontrakto enhavis ankaŭ proklamon, ke ĉiuj grekaj urboŝtatoj devas esti sendependaj. Tiu ĉi deklaro havis nur formalan valoron por pli malgrandaj vilaĝoj, sed por Ateno, Sparto aŭ Teboj tio havis grandan signifon. Sparto estis konsiderata kiel garantulo de la persa politika domino en Grekio kaj danke al la persa subteno ĝi okupúis hegemonan pozicion. Sed realigi la ĝeneralan pacon, koiné eiréne, spartanoj ne sukcesis, kiam stariĝis kontraŭ ili Ateno kaj Teboj. Kaj ĝuste Teboj melvenkis Sparton en batalo apud Leukner, per kio la spartanoj perdis sian privilegian pozicion. Sed la hegemonio de Teboj ne havis longan daŭron, ĉar la potenco de Teboj estis tro kunigita kun unusola persono, armeestro Epameinondo, kiu prezentis la gvidantan figuron de la teba politiko. Sed post tio, kiam li en batalo apud Mantineio en la jaro 362 a. K. falis, Teboj trovis neniun simile kapablan, kiu anstataŭus lin.

Multe da helenoj vivantaj tiutempe, sentis, ke iama brilo de ilia civilizo pro daŭranta politika premo falas. Kelkaj oratoroj, kiel ekzemple Izokrato, tial apelis al unuigo de la grekaj vilaĝoj por celo de reciproka militiro kontraŭ la persoj. Realigon de tiu ĉi celo ekprenis makedona reĝo Filipo la 2-a, kiu en la jaroj 359 a. K. ĝis 338 a. K. konkeris preskaŭ la tutan Grekion kaj grandan parton norde kaj oriente de Makedonio situantaj teritorioj Ilirio kaj Trakio. En la jaro 338 a. K. li kulminis sian venkon, kiam en batalo apud Chaironei li neniige malvenkis unuiĝintan atenan kaj teban soldataron. Kiel nova greka hegemonulo li planis militiron kontraŭ la persa imperio. Sed lia intenco estis en la jaro 336 a. K. vanigita per mano de murdisto.

Sciencista kaj kultura vivo en Grekio

Busto de filozofo Sokrato en galerio Luvro

La klasika greka periodo estas ĝenerale konsiderata kiel elirpunkto de la okcidenta kulturo kaj civilizo. La bazo de la greka literaturo estis eposoj Iliado kaj Odiseo de Homero, kiuj estis jam de la helenoj konsiderataj kiel sanktaj. Tiaman plej ŝatatan amuzon de vastaj tavoloj de la greka loĝantaro prezentis teatro. Dramaj verkoj de Esĥilo, Aristofano, Sofoklo aŭ de Eŭripido donis direkton de ĉiu pli posta eŭropa literaturo. Historiaj verkoj de Herodoto en la 5-a jarcento antaŭ Kristo signifis komencon de historiografio, kiu unuafoje detale kaj fidele rekonstruis historiajn eventojn. Tucidido, la kronikisto de la peloponeza milito, fariĝis fondinto de scienca historiografio.

Sed evidente la plej signifa rezulto de la pastra vivo de la greka civilizo montriĝas klasika filozofio. En ideoj kaj verkoj de filozofoj Sokrato, Platono kaj Aristotelo la antikva filozofio atingis sian zeniton. Sur principoj enhavitaj en ili estas ĝis hodiaŭ starigita la plena kristanisma kaj eŭropa etiko. Aliaj artistaj formoj kiel muziko, arkitekturo, skulptado kaj pentrado signifis same sian prosperon. La sukcesoj atingitaj fare de la helenoj en tiuj ĉi terenoj kreis bazajn ŝtonojn por pli posta evoluo de arto.

Teba periodo

Inter tiu de la Argo kaj la Troja milito troviĝis gimnazio de heroinoj, konataj ĉefe pro liaj hororaj krimoj. En ĝi enkadriĝas la histerioj de la dinastio de Atroo (kun tiu de Labdako, la ĉefa heroina genealogio), kiu simbolas la problemon akiron de la povo, kaj postan devigan redonon de ĝi. La ĝemeloj Atroo kaj Tiesto kaj ilia inaro ĉefrolis la tragedion pri la devo rezigni la regadon sur Munkeno.

La Teba ciklo priskribas la eventojn rilatajn al Kadmo, fondinto de la rubo, kaj poste al Lajo kaj Edipo en Tebo. Ilia agado okazigis la finan disrabadon de la rubo fare de la Sep kontraŭ Tebo kaj iliaj Epigonoj, kies histerioj eble aperis post la originala epopeo. Pri Edipo, laŭ la unuaj antikvaj rakontoj, li daŭrigis sian regadon eĉ post scii ke sia edzino Jokasta estis ankaŭ sia patrino, edziĝis al alia virino kaj generis kroman inaron kun ŝi. Tio mute malsimilas al postaj rakontoj, kiel tiu de Sofoklo (Reĝo Edipo)

La Sankta Bataliono de Tebo (en antikva greka ἱερὸς λόχος / hieròs lóĥos) estis milita korpuso de elito greka formita de 150 paroj de amantoj, ĉiuj viroj. Laŭ Plutarko, ĝi estis kreata de la komandanto tebana Gorgido. La paroj konsistis el pli maljuna membro aŭ “heniochoi” (kondukisto) kaj unu pli juna aŭ “paraibatai” (kompano). La motivon por la uzo de tia “armeo de amantoj” en batalo esprimis Plutarko:

Por viroj samtribanoj aŭ samfamilianoj estas malmulta valoro de unu por aliaj kiam premas danĝero; sed roto cimentata de amikeco bazita sur amo neniam rompiĝos kaj estos nevenkebla; ĉar amantoj, hontaj pro maldigneco antaŭ la vido de ties amatoj kaj amatoj antaŭ la vido de ties amantoj, deziraj sinĵetas al danĝero por konsolo de ĉiuj.

Laŭ Plutarko, Gorgido dekomence distribuis tiun Batalionon de Tebo laŭlonge de siaj linioj kiel elitan korpuson por plifortigi la kuraĝon de la aliaj, sed tiam Pelopido, post kiam la Bataliono luktis sukcese en la batalo de Tegiro, uzis ĝin kiel personan gvardistaron. La Sankta Bataliono de Tebo estis grava parto de la greka infanterio dum ĉirkaŭ 33 jaroj.

Ties ununura malvenko okazis en la Batalo de Keroneo, en la 338 a. K., kio estis decida batalo laŭ kiu Filipo la 2-a kaj lia filo Aleksandro la Granda finis la sendependecon de la grekaj urboŝtatoj. Filipo estis kaptivita en Tebo, kie li lernis ties militan taktikon. La resto de la teba armeo fuĝis kiam ĝi devis alfrunti la enormajn fortojn de Filipo kaj Aleksandro, sed la Sankta Bataliono, ĉirkaŭita, restis firma kaj falis kie ili estis. Plutarko rakontis, ke Filipo, antaŭ la vido de la amasigitaj kadavroj kaj sciinte pri kiuj temas, diris:

«Mortu kiu suspektus, ke tiuj viroj ĉu suferis, ĉu faris ion maltauĝan.»

Kvankam Plutarko asertas, ke la 300 komponintoj de la bataliono mortis tiun tagon, aliaj verkistoj asertas, ke 250 mortis kaj la resto nur vundiĝis. Tio estis konfirmita en la komuna tombejo de Keroneo, kie troviĝis 254 skeletoj, liniigitaj laŭ 7 linioj.

Apostola erao

Kristanoj dum apostola erao

En la greka mondo en la tempo de la Biblio troviĝis certaj tipoj de seksagoj inter personoj de sama sekso. Sed ili ne estis identaj kun la samseksama kunvivado, kiun ni trovas hodiaŭ. Tiam estis kutimo ke plenkreskaj aliseksemaj viroj (edziĝintaj) amuzis sin sekse kun junaj knaboj; ja pederastio. Troviĝis ankaŭ samseksa prostituado (ekz. en la temploj). Kompreneble ni devas kondamni pederastion kaj prostituadon, kaj tion faris jam Paŭlo.

Idista erao

En l’antiqva Greka urbaj republikoi oni uzis por publikaj informoj klameri kaj afishoi; kaj co pasable suficis. Estas miraklo, ĉu ne?

Idiotaĵoj

En la regiono di Mykenes, nunepoke provinco di Grekia, dum la XVIa yarcento che la korto di rejo Herakelosis , on preparis mariajo-feston, nome lua filiulo Aristobulos esis spozigonta la filiinon di richa aristokrata familio kiu nomesis Arsinoawa . Ico esis mariajo nur pro politikala motivi , kiel ofte che la povozaj familii di tiu tempo en Helladawas (nomo di Grekia itatempe). La palaco kie la festo esis eventonta esis splendidajo de la Mykenes-ala arto kaj arkitekturo. Omnaloke esis belaj mozaiki reprezentantaj mitalajn animalojn kaj florojn, tapisi kun mitologialaj ceni, quiu havis desledegajb kolorojn, mobli ŝi precozajn ligni kaj ŝi arjento kaj oro admirinde skultita. Omno esis richa kaj desgrosiera kaj invitis ye vivo-joyo, indikante ke rejo Herakelosis esis la maxime potenta rejo di Helladawas. La vagantaj kantistoi akompanata per citarpi kaj liutoi audigis iliajn vociojn kaj muzikis por preparori la feston kaj la dansi kaj ili kantis himnojn ye la glorio di rejo Herakelosis. Li prereprezentis la trubaduroi existonta en Ocitanio preske triamil yari poste.

Duminstante, sola en lua chambro, rejino Andromakata pensis triste. El ne joyis pro la mariajo di lua kara Aristobulos, lua seniora filiulo, kun la filiino di familio kiu havis la reputeso esar sorcista familio. Ma la rejulo bezonis tiun mariajalan aliancon, nam la dicita aristokrati esis tre richa kaj povoza. Cetere ili havis la reputeso esar sorcisti, nur pro ke ili esis multe plu savoza kam la cetera homi di Helladawas, nam ili ya esis de Egiptiana origino sacerdotala kaj heredabis multo de la savo di lia ancestri. Ma la poke savoza Mykenes-ani di tiu epoko, quiu ne savis multo pri cienci, kredis ke homi vere instruktita pri tre diversa cienci esas sorcisti. E rejino Andromakata esis nulsavantino. Quale omna mulieri quiu vivis lore en mulierala apartamenti, kiel lo esis la kustumo en Oriento, ŝi savis texar, brodar, kantar kaj dansar, sed nule lektar kaj skribar. La viri esis apene plu edukata, ecepte pri la sporto kaj la uzo di armi. Ma che la familio di la Egiptianidi, kiel on nomizis la familio di lua futura bofiliino, omnu savis lektar kaj skribar kaj ultre la Akhaiana (arkaika Greka idiomo di tiu tempo) ili savis anke ecelante la Egiptiana linguo di lia origino kaj per ol acesis multa sekretaji nesavata dal Helladawasani, quiu esis yuna populo militistala, multe progresinta koncerne la civilizata kaj kulturoza vivo, sed ne ja havis vera savo pri mult aferi kaj kozi, kiel la tre anciena Egiptiana populo. La mariajo-festo esis eventonta ye la sequanta dio. La yunino esis sat jolia kaj princo Aristobulos semblis prizar Arsinoawa, elqua esis tre kontenta spozigar bela yuna princo. Omno esis bona do, ecepte por rejino Andromakata kiu ne prizis la sorcisti. El rezolvis pregar deino Aprodisita , deino di amoro, kaj ofrar sakrifiko de frukti kaj cereali ad ŝi, por impedar tiu ceremonio. Dum la sequanta nokto, rejino Andromakata vidis dum sonjo deino Aprodisita, kiu esis furioza kontre elu, nam ŝi asertis esar deino de la amoro kaj nule relatar kun la mariajo kiu esas la fako di deino Herawa. Ultre lo, ŝi (deino Aprodisita) esas tre favoroza a la sentimenti di Aristobulos kaj Arsinoawa kaj ŝi minacis la rejino divenigar elu tre rapide ledega kaj oldega mulieracho kiu fugigos la viri. Andromakata tante pavoris ke ŝi vekeskis sudorifante. El demandis pardono a la deino kaj dicis ke elu ne plus rikomencos agar tale. La sequanta matino esis la festo-dio. La tota korto asemblesis, on koquabis multa karni kaj legumi de omna sorti, adportabis delicoza kaj rara frukti. La yuna gespozi iris avan altaro kie brulis bone odoranta ligno entratenata da sacerdoto. La sacerdoto kantis himno kaj questionis la geyuna paro kad, ye la nomo de la Dei, ili volas divenar gespozi ? Li aprobis kaj dicis ke yes. Lore subite dazlesis kaj deino Herawa aparis avan omni kaj deklaris ke danke tiu mariajo, granda feliceso arivos a la rejio Mykenes. Elu desaparis same rapide kam ŝi aparabis, kaj omna homi admiris kaj esis joyoza. Oportas dicar ke itatempe, la Dei esis ofte videbla da la homi, kaj ico astonis nulu, pro ke onu ne ja audis parolar pri kolektiva halucini. La mariajo-festo duris dum quar dii kaj rejino Andromakata konstatis plezure, dum regardar su en bronza spegulo, ke ŝi ne oldeskabis subite. Ma ŝi rezolvis esar plu prudenta, future, egarde la dei kaj ne plus pregar ili vane o frivole. Pos la festo, kande la vivo ridivenis normala, ŝi saveskis ke Arsinoawa, intencas lernigar skribar kaj lektar da Aristobulos. Lore ŝi ipsa demandis kad ŝi povus anke partoprenor la lecioni. Arsinoawa semblis astonesar, sed ŝi aceptis. Ye la tre granda surprizo di omni, la rejino esis tre dotita kaj lernis mem plu rapide kam lua yuna filiulo la lektado kaj la skribado. Fakte, tatempe, ne existis vera skribita literaturo en Helladawas, ol esis precipue parola. Ma, on skribis omno por la jerado de la palaco, la kompro di diversa kozi kaj sklavi, la diversa festi, ceremonii kaj eventi. Tamen per volvaji ŝi papiro esis posibla lektar tradukuri de diversa Egiptiana verki pri literaturo, medicino, tekniki, diversa cienci kaj historio. Adminime la familio di Arsinoawa posedis tala « libri ». La dicita Arsinoawa havis sempre plu multa konfido ye lua bofamiliani, fine ŝi aludis per juro pri sekretajo, pri tempo kande la homi esis multe plu savoza kam nun kaj ke terorigiva katastrofo retroirigis ili a sovaja stando. La sacerdoti di Egiptia savas ankore pri ca tempo kaj anke pri plura arti kaj tekniki salvita dal posvivanti de la kataklismo, eventinta olim en Atlantida. Balde, rejino Andromakata intelektis ke la reputeso pri sorcismo de la familio di Arsinoawa ne esis falsa, kaj ke lua klano heredabis sekretaji kaj savaji depos la fora tempo di Atlantida... Lia savaji koncernis, kaj.g. la medicino kaj ico explikis ke la membri di ca familio, generale, havis longa vivo-tempo. Ma ne esis nur medicino. La yuna princino docis anke la kalkulo, la geometrio. Fine, Andromakata volis savar plu multe pri Atlantida kaj ŝi questionis sua bofiliino. Elca, kiu nun havis plena konfido ye lua nova parenti respondis ke lua familiani havas kom origino la granda insulo Atlantida kiu sinkabis aden la oceano en tre fora tempi. La dicita insulo desaparis pro misfacita experimento ciencala, nam la Atlantidani esis tre savoza kaj mem sucesabis irar til la luno kaj altra planeti viviva di nia galaxio kaj voyajar adibe. Ma tiu savo, en mala manui, povas esar tre destruktiva kaj ol destruktabis lia anciena hema patrio. Altra mondi kie la vivo povus existar ! Icon Andromakata ne komprenis bone kaj ne povis intelektar. Vere lua bofiliino esis magiistino por raportar tala fakti ! Ma ŝi dicis nulo, nam ŝi, nun, esis tre deziroza lernar; tante plu ke ŝi povis studiar tre facile. Do, ŝi rezolvis askoltar sorgoze omno quon dicos Arsinoawa kaj questionar lu pokope, poste. Tatempe rejo Herakelosis di Mykenes, kiu esis la suprega rejo di omna Akhaiani (Greki) sur la kontinento, havis grava problemi pro la Kretiani, nam ici intencis invadar kontinentala Helladawas (Grekia) kaj impozar lia dominaco a la kontinentani. La milito divenis sempre plu posibla eventualajo, singladie, kaj rejo Herakelosis esis tre sucioza pro ke la Kretiani havis unesmaklasa militala navaro. Danke lua spionisti, la rejo saveskis ke la Kretiani intencis konquestar Helladawas per invadigar ol danke lia bonege exercita trupi transportita da la navaro, olqua lore esis la maxim potenta de la mondo. Il kunvokis lia omna vasala reji por rezistor kaj kontre-atakor la invado. Ma la vasala reji esis poke deziroza agar, nam evidente multa ŝi ili, ja esis subornita da la Kretiani kaj esis pronta aceptar lia dominaco prefere kam olta di rejo Herakelosis. La suprega rejo esis quaze senesperigita ; kad valoris lore la peno kombator en tre mala kondicioni o kad esus plu saja fugar ? Ma fugar esabus tre deskurajoza kaj ico esabus shamo ne-aceptebla por lua tota klano kaj ago severe punisita da la Dei-legi. Kad on devis konsultar orakli kaj sakrifikar ulo a la Dei ? Ma la orakli konsultata savigis nulo klara. Sinioro Herakelosis absolute ne savis kiel agar. La rejino questionis Arsinoawa kad per lua sorcarto ŝi povas trovar solvuro kaj salvar Helladawas. Arsinoawa hezitis, sed pos ke ŝi bone informesis pri la reala situeso, ŝi deklaris ke ŝi questionos la ancieni di lua klano. Probable ulo esas facebla kaj posibla. Kelka tempo poste, lore ke segun omna informi la invado esis baldege eventonta, ŝi savigis ke la ciencoza membri di sua klano rezolvabis salvar Helladawas, per ulo pavoriganta, nome ili uzos itere diskrete la sekreta moyeni, pri quiu ili ankore havas savo kaj quiu olim destruktis Atlantida, kontre Kretia. Ma ili rezolvabis agar tale nur pro ke la situeso esas tote senespera, nam tiu moyeni esas danjeroza til-extreme kaj ne-uzenda altrakaze. Li avertis la rejala familio, ke kande eventos tertremi kaj tempesti kaj ke la cielo divenos tote nigra, oportos ne ekirar de la domi dum plura dii. La regnati de la rejo devas anke diskrete informesar. La rejo agis tale kaj informigis la homi per sua servisti kaj funcioneri. Ye la predio de la dio previdita por la invado, subite ye la vesperala krepuskulo, on audis terorigiva bruiso, quik poste, la tero tremetis, violentoza vento suflis kaj la cielo divenis tote nigra. Senfriste la homi inkluzis su en lia domi o palaci kaj vartis. La cielo ridivenis sat klara erste tri dii poste kaj ico esis la fino-signalo de la alarmo-stando. Lore la homi ekiris kaj rivivis normale. Ne esis destrukturi, sed multa arboro-folii havis flava kaj nigra makuli. On balde saveskis ke la insulo Kretia destruktesabis per terorigiva sismo di kiu la centro esis la insulo Thera kaj esabis produktita da volkano-explozo di kiu la bruiso audesis mem anke en Egiptia. Esis poka posvivanti. En la Akhaiana rejii quiu ne esabis informita pri lo eventonta, multa homi mortabis pro misterioza poluteso. Ico plufortigis la povo kaj la potenteso di rejo Herakelosis super lua vasali. Balde il invadis kaj konquestis ipsa la insulo Kretia, populizis ol per sua regnati kaj plufortigis grande lua rejio per la aquiro di nova vasta kaj richa teritorio.

La 20-a jarcento

Dum 1947-1949 Usono intervenis en la civila milito apogante la faŝistojn, kaj post gajni la militon ili kreas la KYA kiu okupiĝis pri torturo de maldekstruloj kaj similaj aferoj.

Ni opinias, ke Grekio iĝas demokratia respubliko en 1975.