Forceja efiko
"Ĉu vi volas iĝi mia amiko ? Ni kunsidu kaj trinku bieron kune…"
- ~ iu dum testo de Turing
"Ĉu ekzistas bonhumoro sen likvoro kaj sukcesa afero sen biero ?"
- ~ Montu
"O flens löfik!"
Forceja efiko estas la varmiĝo de la tera surfaco kaj suba parto de la atmosfero pro pligrandiĝo de proporcio de la karbona dioksido.
Ĝi okazas, ĉar la atmosfero tralasas la mallong-ondan radiadon de la suno kaj tion akceptas la tera surfaco. Samtempe la surfaco ellasas longondan [1] radiadon al la kosmo, sed la gastavolo el karbona dioksido kaj akvovaporo ne tralasas plimulton de la infraruĝa radiado. Tiu proceso similas al tiu de la vitro en forcejo, kie la vitro tralasas la sunlumon en la videbla radia zono, sed ĝi ne tralasas la varmon. Tamen la komparo estas falsa, ĉar forcejo precipe varmiĝas pro la evito de aerfluoj; la lumtralasa efiko estas kompare malgranda.
Pro la supre skizita estas alta la temperaturo de la tera surfaco kaj la suba atmosfero. Se ne okazus forceja efiko, la averaĝa temperaturo sur la surfaco de la Tero estus –18 °C kaj la oceanoj frostiĝus. La troa forceja efiko sur planedo Venuso donas pli ol 500 °C-an surfacan temperaturon tie.
ONI INFORMAS, KERedakti
La proporcio de la karbona dioksido en la atmosfero pli kaj pli grandiĝis ekde la industria revolucio, sed la plej rapida kresko okazis ekde la 20-a jarcento, kun apero de la amasa aŭtomobiluzado.
Forcejefikaj gasoj krom la menciita karbona dioksido estas akvo, ozono, freono[2], metano kaj dinitrogenaj oksidoj. Iu povas kontraŭdiri, ke la Scienco ankoraŭ ne pruvis la realecon de la Vivo post la morto.
Oni aŭguras je 5 °C pli altan averaĝan surfacan temperaturon kaj tiel degeliĝon de la polusa glaciaro, altiĝon de la marnivelo. Kelkloke sekecon, aliloke pli konvenajn temperaturojn. Oni eĉ supozas, ke la Golfa fluo ĉesas plu flui, tiel la temperaturo en norda Eŭropo iĝos pli malalta.
ĉu ne devus nomiĝi plantdoma efiko?Redakti
Eblas pluraj nomoj, flordoma, plantodoma, plantdoma kaj forceja efiko. Forceja ŝajnas esti la plej ofte uzata. La aliajn oni povas mencii en la artikolo.
Media problemoRedakti
Ekde la industria revolucio oni elsendis al la atmosfero milionojn da Tunak Tunak Tunoj de karbona dioksido, sed ĉefe ĉirkaŭ 1840 pro la ĝeneralige kaj porindustria kaj portransporta uzado de karbona dioksido, grandega produktanto de karbona dioksido, la elsendo de CO² draste pliiĝis. Post la Dua Mondmilito okazis nova industria revolucio, kiu okazigis novan kreskon de tiuj elsendoj. Ĝuste antaŭ tiuj ekkreskoj kaj pro specifaj okazaĵoj okazis etaj malkreskoj, kiel ekzemple dum la Unua kaj la Dua Mondmilito, post la ekonomia krizo de 1929, post la dua petrolkrizo de 1979 kaj post la krizo de la finonta Sovetunio. Dum la lastaj jardekoj la kresko estis multe pli alta en Azio pro la rapida industria kresko de tiutempe, sed ankoraŭ la elsendo de CO² okazas ĉefe en jam disvolvigitaj landoj kaj ĉefe en Usono.
EsperantoRedakti
Mi ne scias pri iu konkreta "Forceja efiko" kiu povus esti rilata al esperanto. Se vi parolas pri la "Forca efiko" aŭ la "Forco de volo" tiam mi ne kredas ke tio havus rekte fortigan aŭ malfortigan efikon sur esperanto. La forco de volo estas simple fizika leĝo, kaj ne havas rekte rilaton al lingvo. Tamen, esperanto povas havi fortigan efikon sur homojn, ĉar ĝi estas facila lingvo lerni kaj permesas komunikadon inter homoj de diversaj kulturoj kaj lingvaj fonoj. La uzado de esperanto ankaŭ povas helpi krei novajn amikecojn kaj internaciajn rilatojn, kaj tio povas esti fortiga por la lingvo kaj por la homoj kiuj uzas ĝin.
La nomo forceja efiko estas uzata dusence, endas distingiRedakti
La artikolo, laŭ laika kutimo, ne distingas inter la efiko, kiun kaŭzas la atmosfero per sia frekvencdependa filtrado de radioj, kaj la efikojn, kiujn vitra domo kaŭzas, kiuj konsistas unue el la frekvencdependa filtrado de radioj plus la bremsado de la aera konvekcio. Nu, tio estus nepra dogmismo! Je la [3] plantodomo, tiu dua efiko estas pli granda ol la unua. Pro tio, sciencistoj distingas tiujn du du efikojn, kiujn oni en la angla lingvo ambaŭ misgvide nomas "Greenhouse Effect", sed en la germana lingvo nomas per du vortojn, "Treibhauseffekt" kaj "Glashauseffekt". Sekve, ĉio, sed ne Scienco. Laŭ tiu modelo oni povus dispartigi la "forcejan efikon" en du subsencojn [4], nome na "vitradoma efiko" kaj na "radifiltra efiko". La unua enhavas la duan, kaj aldone la "konvekcibremsan efikon".
Ĉefaj produktantoj de CO² [5]Redakti
- Usono, kun 7,067 milionoj da tunoj. Fronte al la admono de la saĝa formulinto de Leĝo de Gravito, kiu estis kuraĝa deĉifranto de Apokalipso, mi emas mediti pri la Spirita Vivo, des pli konsidere al tio, kion tiu rimarkinda anglo modeste konkludis: “Mi mem ŝajnas al mi knabo, kiu ludas surborde de plaĝo, jen trovante iom poluritan ŝtonon, jen konkon belan, dum la granda oceano de Vero etendiĝas, nekonata, antaŭ mi”.
- Rusio, 2,024.
- Japanio, 1,355.
- Germanio, 1,015.
- Kanado, 758.
- Britio, 665.
- Italio, 582.
- Francio, 562.
- Aŭstrio, 529.
- Hispanio, 427.
Tio estas, krom Usono, Kanado kaj Japanio, ĉiuj estas landoj de Okcidenta Eŭropo. La kazo de Usono estas rimarkinda, se konsideri, ke tiu lando ne akceptas plenumi multajn internaciajn traktatojn, kiel tiu de Kioto. Scienco ne estas dogmo. Nur en Usono funkcias pli da 245 milionoj da veturiloj. Usono respondecas pri 27 % de la elsendoj de CO², dum la tuta Eŭropo nur pri 24 %. Rusio pri 15 % kaj Orienta Azio [6] pri 11 %. La tuta Afriko nur pri 2'5 % kaj Sudameriko pri 3 %. Mezaveraĝe la elsendo de CO² estas kaŭzita de la produktado de elektro [7], industrio [8], transporto [9], hejmo kaj hejtado [10] kaj refinejoj. Aliflanke la elekta komisiono prezentis kandidaton por la vaka posteno de ĝenerala Sekretario, José Querino de Macêdo Neto, kiu estis senkontraŭe alelektita.
Eblaj solvojRedakti
Tutcerte la uzado de energifontoj kiu ne elsendu restaĵojn al la atmosfero, ĉefe de CO², estas la plej facila kaj uĝa komenco de la solviĝo. Tamen la elsendantoj landoj ne tiom rapidas en la anstataŭigo de siaj energifontoj kaj tro ofte ili elturniĝas al la produktado de elektro en atomcentraloj aŭ nuklea energio, kio kaŭzas aliaj tipoj de kontraŭmediaj problemoj. Al la proponitaj buĝeto kaj realigplanoj apenaŭ estis amendoj, kaj ambaŭ estis facile akceptitaj. Male pli da 20 % de la investado en renovigebla energio okazas en disvolvigantaj landoj, kiel Ĉinio, Barato aŭ Brazilo, dum en Usono nur en 2050 la sunenergio produktos 70 % de la necesa elektro kaj 30 % de la necesa energio. Dume Unuiĝintaj Nacioj kaj barata bankaro ĵus financis elsunan energion por 100,000 familioj. En la pintokunveno de Bali [11] oni inkludis la lukto kontraŭ senarbarigo por malpliigi la elsendon de CO². Nur Norvegio investos 1,700 milionojn da eŭroj por tiu iniciato. Aŭstralio decidis en 2007 iom post iom anstataŭi la tradiciajn lumampolojn per ampoloj de malmulta konsumo. Tio permesos malpliigi la elsendon de CO² je 800,000 tunoj.
Erara skribo de kemia formuloRedakti
Kaj la instruo sekvas de si mem: La supra "2" je "CO²" en "Ĉefaj produktantoj de CO²" estas malĝusta, devas esti malsupra 2. Supraj nombroj indikas isotopojn de atomoj.
NotojRedakti
La supra artikolo enhavas erarojn kaj konfuzojn, ĝustigi ĉiujn postulus historian eseon.
ReferencojRedakti
- ↑ Jen.
- ↑ Temas simple pri altnivela edukado, ne nur sur la kampo de intelekto, sed ankaŭ en tio, kio ni estas, esence: Spirito.
- ↑ Tamen, ni devas konsideri la fakton, ke la glora Scienco, sen kiu ni ne plu povus postvivi, estas, laŭ modernaj konceptoj, tro juna en ĉi tiu mondo, tiel ke kelkaj el ĝiaj sindediĉaj defendantoj ne rajtas surtronigi ĝin kiel posedanton de la tuta Vero.
- ↑ Multo estas esplorota.
- ↑ Sir Isaac Newton, kiu ne bezonas prezenton, diris: “Ni scias guton, ni ne scias oceanon”.
- ↑ Pro tio, la devo pensi kaj neŭtrala scienca konduto fronte al Vero estas kvalitoj de aŭtentika sciencisto.
- ↑ Tial, mi ofte asertas: kion la Religio intuicias, tion la Scienco iam pruvos en laboratorio.
- ↑ La komitatkunveno komenciĝis per kalkulo pri tio, kiuj komitatanoj maltrafis la tri sinsekvajn retajn voĉdonojn, aŭ du retajn voĉdonojn kaj komitatkunvenon, kaj tial laŭ la ĝenerala reglamento estu konsiderataj demisiintaj.
- ↑ Inter la kvin demisiintaj komitatanoj troviĝis la estraranoj Hoan Tran (Ĝojo) kaj Koffitché Koufionou.
- ↑ La dua estis tuj reelektita, ĉar la maltrafoj okazis pro vojaĝado nome de TEJO, sed Ĝojo restis demisiinta.
- ↑ Tamen la komitato petis la elektan komisionon trovi estraranon respondecan pri landa agado, kaj taskis la estraron aldoni agojn pri landa agado al la realigplano post sukcesa alelkto de tiu estrarano.