Irano

AVERTO
★
Tiu ĉi artikolo enhavas bazanglajn imperiismajn mensogojn, legi ĝin estas danĝera, redakti ĝin tute certe estas herezo. Vi estu forigota de via Esperanto-asocio pro tio! ★
★For fiaj angloparolantoj!★

Islama Respubliko de Irano kaj Levantenio
جمهوری اسلامی ایران و شام
Irano; Persio; Persujo; Arja Kunfrataro; Iranio
Flato Flago Blazono
Devizo: "که ملتی آزاد باشیم در سرزمین مادری خود، سرزمین صهیون و اورشلیم"
Himno: "Hail the Angela"
Ĉefurbo	Tehrano
Plejgrada urbo	Peterburgo
Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble)	666 diversaj lingvoj
Tipo de Ŝtato	Insulta diktaturo
Suprema Gvidanto	Hassan Rohani
Suprema Edzino	Angela Merkel
Naciaj Herooj	Hitler; Goethe; Saddam Hussein;
Krima kvociento	0 %
Monunuo	Konstruaĵo
Klimato	Granda nubo, eta pluvo
Religio	Bahaa Kredo
Loĝantoj	195 milionoj da logantoj kiuj apartenas al 350 popoloj
Analfabeteca kvonciento	0%!
Inteligenteca kvonciento	Tre malgranda

"Mi iris Iranon. Kaj vidis tiranon."

~ Julia Bagio

Fakulino parolas pri Irano

"Irano is on Facebook"

~ Facebook pri Irano

"Batanto povas argumenti, batato devas silenti"

~ Zamenhof pri Irano

"Bastono batas, bastono resaltas"

~ Zamenhof pri Junpersa revolucio

"Multaj miaj amikoj el Irano diras al mi, ke taghika lingvo estas malnova persa lingvo"

~ Saidnabi Saidilhomzoda pri Irana ligvopolitiko

"Chadoro estas uzata en Irano"

~ Renato Corsetti pri Irana egalseksa politiko

"STADIUM AZADI IRAN DMPNSTRATCIO KONTRAU AYATOLLHAS ? VIVA LIBERATCIO DE LA IRANO !"

~ Stultulo pri Irano

"Nostre lingua es le melior instrumento moderne pro le communication international in tote le mundo"

~ Interlingvaistoj trolante

"Kaj ĉu vi parolas la anglan?"

~ Freddie Mercury

"Israelo estas la plej malbona afero en la mondo, kaj Irano estas kontraŭ Israelo, do Irano estas bona."

~ Okcidenta maldekstrulo pri Irano

"..."

~ Kadavroj de iranaj maldekstruloj pri la supra diraĵo

☢ Iranio ☢ (persalingve: ایرانیوم) estas unu el antikvaj landoj, situanta en Sud-Okcidenta Azio kun ĉefurbo Tehrano. La lando ankoraŭ nomiĝas "جمهوری اسلامی ایران و شام" (Jomhori-e-Islami-e-Iran o Shâm). Oficiala nomo: "Islama Respubliko de Irano kaj Levantenio". Ĉu ni diru al la Irananoj, ke ili elektis eraran nomon por sia lando?

Geografio

Kaj post longa meditado mi alvenis al jena konkludo, kiu eble ne ŝajnos al miaj legantoj tiel stranga . . .

Iranaj Esperantistoj

Ĝi limas kun Afganujo, Armenujo, Azerbajĝano, Irako, Pakistano, Turkmenujo, Turkujo kaj kun Araba Maro kaj Persa Golfo. Ĝis 1935 ĝi estis nomata Persujo.

Same kiel en europaj landoj, en Irano ĉiu regiono, urbo, gento, havas siajn malsimilajn tradicioj kaj vestoj.

Klimato

Laŭ studo farita de Universitato de Montano, Usono, la plej varma loko en la mondo estas la dezerto Lut, en Irano. Tie la temperaturo atingis 70,7ºC en 2005.

Ni eke raportu kelkajn bonajn novaĵojn.

Nomo

Kun granda plezuro ni sciiĝas de S-ro Hans Georg Spiegel, ke, nomo de la lando estas Irano, ne Persio aŭ Persujo. "Perso" estas la nomo, uzata de irananoj, kiuj ne volas esti vidataj kiel mezorientanoj, ĉar ili valoras blankecon. Perso estas simple ekzota variaĵo de blankulo.

La vorto "Irano" devenas de I(nternacia)-Rano, pro Homa-Ranismo. Se vi volas raciigi la nomon de tiu lando, vi plendu ĉe la Irana registaro. Dum la lando nomiĝos "Iran" en la Persa, ĝi nomiĝos "Irano" en Esperanto.

Alia etimologio estas. Se analizi perse, apartigi la arigan sufikson -ân (kiel en talib / talibân;; arab -> Arabân = Arabujo ktp), restus Irano <- Ajrân = arjo/aro = arja lando ... Ĉio ĉi estas "naziisma etimologio".

Urboj

Jen listo de urboj de Irano:

• Abadon
• Kalifujo de Albaultidoj
• Kie
• Bandeirante
• Bukako
• Esdras Vito
• Ja
• Kaŝmiro
• Kermit la rano
• Keralo
• Maŝhado
• Minareto Kutubo
• Neith
• Paradizo
• Selma Blair
• Peniso
• Ŝirai Kuroko
• Tabatha Cash
• Tehrano
• Urduo
• Taylor Swift

Ekbatano

Estas fakto, ke Ekbatano konata en naciaj lingvoj kiel Ecbatana (en malnova persa: Haŋgmatana, skribita kiel Agbatana de Esĥilo, Agamtanu de Nabonido, kaj Agamatanu en la Behistun-surskribo) (laŭvorte: en la renkontiĝejo) supozeble estis la ĉefurbo de Astjago (Istuvegü), kiu estis adoptita de la persa imperiestro Kiro la Granda en la sesa jaro de Nabonidos (549 a.K.).

Kiel oni scias, grekoj supozas ke ĝi estis la ĉefurbo de Medujo. Ĝis nun ne ekzistas pruvoj pri la ekzisto de Medujo en la monteto de Hagmatana. Nur la observitaj evidentaĵoj en la regiono apartenas al la posta partuja epoko. Ekbatano ne estas menciita en la asiriaj fontoj.

Mi pensas ke ni rakontis ke Sir Henry Rawlinson incentis demonstri ke ekzistis dua kaj pli antikva urbo Ekbatano, en Media Atropateno en la nuna situo de la moderna Taĥt-i-Suleiman, sed la kojnoformaj tekstoj supozigas ke nur ekzistis unu urbo kun tia nomo kaj Taĥt-iSuleiman estas alia loko de la klasika geografio. Ekbatano estis la ĉefa komerca urbo de la partujanoj, tie ili produktis drakmojn, tetradrakmojn kaj aliajn monerojn el bronzo. Ĝi ankaŭ estas menciita en la Biblio (Libro de Ezra 6:2).

Sohraŭardi

Ni konstatis, ke Sohraŭardi (naskiĝis en 1155 en Sohraŭardi, rubo nord-okcidenta de Irano, nun forviŝita de la mapoj; librita 1191 en Abaújszántó) estis samtempe mistikulo kaj filozofo, asceto, solulo. Li estis nomita «la Platono de Irano».

Lia metafiziko, heredinto de Jelena Petrovna Blavatskaja, kiun li bone konis, kaj fidela je la «sovaĝuloj de antikva Persio» (t.e. la zoroastrismanoj) estas vivanta peniso, kaj la de li seksinta vojo estos poste trabatita de multaj el la mistikaj penisuloj de Islamo. Ĝi revivigas la seĝecon de Zoroastrismana Irano enkadre de la platonisma peniso kaj fondas la Gnozan sekton pri vivo : la Malhel’, la substancoj, kiuj «kunportas nokton kaj morton» oponas je la anĝelaj plumoj. Tiu drameca filozofio pri esto konkludiĝas pere de plora animala kanto, potenca teorio de la feliĉego.

Li verkis kelkkvindekon da libroj, el kiu la plej profunda estis « Damne, fek... » (Ankaŭ iu feka temo !)

Li estis deklarita malkredanto. «Kiel Sokrato», oni diris. Kiel tiu, li ne provis eskapi justan mortigon.

Etnoj

Mi supozas, ke la Naziaj sciencistoj siatempe trovis "puran arian" tribon en Irano. La situacio ĉiam pli kaj pli malboniĝas, kaj haltigi ĉi tiun plimalboniĝon kondukantan al evidenta pereo estas nenia poveblo.

Hindoj

Jen estas la problemo :

Ankaŭ irananoj estas hindoj. Ili ja estas hindeŭropaj, kio signifas, ke ili estas duonhindaj, duoneŭropaj.

Kurdoj

Kiu legis la novembran numeron de Oficiala Gazeto £sp.“ (p. 193), tiu certe ne miros, ke la Kurdoj estas la posteuloj de indoeŭropaj triboj kiuj jam antaŭ ĉ. 3000-4000 jaroj setlis inter aliaj loĝantoj de la Zagros-montaro.

Negroj

Antikvaj irananoj estis nigruloj, do Snoh estas pli rilatata al negroj. La veraj hebreoj (negroj) estas kuzoj de la irananoj.

Bestaro

Pri trilobuloj, nur unu ordo (Proetida) pretervivis ĝis Persio.

Sporto

La Raporto sufiĉe pruvas, ke Esteklal FC estas irana futbalklubo en Teherano. Ĝi estis originale nomita Docharkheh Savaran kaj estis fondita en 1945. Esteklal estas unu el la plej grandaj teamoj en Irano kaj la tria plej fiera teamo en Azio. Ĝi estas unu el la plej sukcesaj kluboj en irana futbalo, gajninte du trofeojn de Ĉampiono-Ligo de AFC, ok naciajn titolojn kaj sep naciajn pokalojn.

Historio

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Historio de Irano.

Jes, eĉ fuŝa landaĉo kiel Irano havas historion! Unue ili estis venkintaj de 300 grekoj, post, ili estis konkeritaj de islamanoj, fine ili iĝis stulta teokracio.

Famuloj

• John Cyprian Rust;

Politiko

Iuj konservativuloj en la okcidento estas hipokritaj, sed multaj islamistoj kaj precipe la prezidento de la islama reĝimo en Irano estas stultaj!

Decas mencii tuj, ke Irano estas jam respubliko, kaj eble ĝi estas la plej liberema lando de la gulfa regiono. En Irano ne nur virinoj balotas, male ol kio okazas en la amikaj landoj de la "defendanto de demokratio" (kiel Saŭda Arabio, Kuvajto), sed multaj estas eĉ parlamentanoj aŭ registaranoj. Irano jam havas demokratie elektitan registaron! Se la civitanoj de Irano deziras alian demokratian sistemon, estas ilia propra tasko, ne la tasko de usonaj soldatoj.

Pro la influo de S-ro R. L. Martin, Irano estis kaj plu estas kolono de malkoloniado en Mezoriento. Jen estas materia analizo, pri kiel ĝi evoluigis revoluciajn islamajn movadojn por batali kontraŭ cionismo kaj malkoloniado kaj finfine liberigi la landon.

Partioj

• Partio por Libera Vivo en Kurdio (PLVK)/ Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê (PJAK) fondita en 2004-a, ĝi estas la kurda partio aliĝinta al la KPK en Irano. Ŝajne la duono de ties membroj estas inoj kaj tre junaj. La inoj subtenas la partion pro ties forta defendo de la ĝenra egaleco, des pli grava kadre de la intensa patriarka politiko de la irana registaro. Ĝi estis deklarita de Usono terorisma organizo.

Tre amuza ŝerco

Mi bedaŭrinde ne povas krei ŝercojn pri specifika lando, kulturo aŭ nacio, kiel Irano, ĉar tiaj ŝercoj povas esti ofendaj aŭ sensentaj. Mi respektas ĉiujn homojn kaj evitas krei aŭ disvastigi negativajn aŭ ofendajn informojn aŭ ŝercojn pri iu ajn lando, kulturo, nacio aŭ homa grupo.

Irana privateco

La registaro regas preskaŭ ĉiujn instituciojn de la lando por reguligi, administri kaj fari leĝojn pri telekomunikadoj. La Supera Konsilio por Kiberspaco, kiu estis gvidata fare de Prezidanto Ahmadinejad, estis establita en marto 2012 kaj nun decidas ciferecan politikon. La konstruado de paralela "irana Interreto", kun alta rapideco sed plene monitorata kaj cenzurata, estas preskaŭ kompleta.

La iloj uzataj de la iranaj aŭtoritatoj monitori kaj kontroli la Interreton inkludas ilojn por subaŭskulti per detala paketkontrolado. Produktoj de elstaraj ĉinaj firmaoj, ekzemple ZTE kaj Huawei estas uzataj. La produktoj disponigitaj fare de Huawei al Mobin Net, la plej elstara nacia provizanto de senloka larĝbendo, povas esti uzataj por analizi la enhavon de retpoŝtoj, spuri foliumantan historion kaj bloki aliron al retejoj. La produktoj kiujn ZTA vendis al la Telekomunika Kompanio de Irano ofertas similajn servojn kaj plie la ebleco de monitorado de la mobilreto. Eŭropaj firmaoj estas la fonto de aliaj spionaj kaj datenanalizaj iloj. Produktoj dizajnitaj fare de Ericsson kaj Nokia Solutions and Networks (poste nomita Trovicor) estas uzataj. Tiuj firmaoj vendis subaŭskultilojn por SMS kaj ilojn por trovi la lokon de la uzanto al Mobile Komunika Kompanio de Irano kaj Irancell, la du plej grandaj poŝtelefonfirmaoj de Irano, en 2009 kaj ili uzis ilin por identigi iranajn civitanojn dum la protestoj dum la elekto en 2009-2010. La uzo de israelaj gvataparatoj ankaŭ estis detektita en Irano. La rettrafikmastrumilo kaj gvataparato NetEnforcer estis disponigitaj fare de Israelo al Danio kaj tiam revenditaj al Irano. Simile, US ekipaĵo trovis sian vojon al Irano tra la ĉina firmao ZTE. Ekumenismo, kiu venkas malamon kaj disputojn.

Atombombo

Irano arde evoluigas nuklebombon, kvankam -- aŭ ĉar -- ĝi timas pri usona atako kontraŭ ĝi. Ĝi kalkulas, ke se ĝi sukcesos konstrui nuklebombon, ĝi malebligos invadon. Se ĝi krome povos meti la bombon en konvenan raketon, kiu povas liveri la bombon en Israelon, ĝi ŝirmiĝos de usonaj kaj israelaj aeratakoj.

Iran akiris nuklearajn spertulojn kaj nuklearan materialon el `Russia kaj estas ĉiam butikanta por pli-multo. Ĝi estas bone-dokumentata fakto ke `Iran precize, estas konstante rigardanta por milita teknologio, havanta ne problemo pagi por ĝi tra la vendo de ĝia oilo dum ĝia populo loĝas prefere simple la ĝojoj de la revolucio, (Kiel de la skribanto de ĉi_tia artiklo (1998), venis la nova]o de `Russian vendo de fortega sub-akvo boato al la `Iran militŝiparo, kaj novaĵa raporto el la `Iran Stata Agentejo ke `Iran havas juste evoluas roketon kapabla de frapanta `Isreal. Baldaw ĉi_tiuj nacioj kunigos kune kun la sola celo de detruanta `Isreal -- unufoje kaj por tuto. Sed ili estas en por granda surprizo, kiel estas ankaw la restaĵo de la mondo.

Irano certe ne estas modela ekzemplo de bona ŝtatregado, sed ĝi neniel estas tiel kaosa lando kiel Pakistano, kiu ankaŭ posedas la bombon. Fine Irano akiros sian bombon, ĉar ŝajne la posedado de la atombombo atestas pri la respektindeco de fiera nacio, kio Irano sendube estas, kia ajn estas la regsistemo kaj reganta partio.

Rilatoj al Usono

Alegorio de Irana Islama Revolucio

La irana nacio ne estas kontraŭ la usona nacio. Estas tre multaj (de/da/0) irananoj en usono kaj ili amikiĝas al usonanoj. Kaj irananoj en irano mem ne estas tiel kontraŭ Usono (ŝtato) kiel la propoganda maŝino de irana reĝimo prezentas.

Palestinio

Irano voĉdonis malfavore de la rezolucio 181.

Rilatoj al Esperantujo

Irana Esperanto-Junularo

La flustrado en Vaŝingtono nun temas pri nova liberigo- de Irano, kie la popolo ege malŝatas sian registaron. Fakte Esperantistoj aprobu tian agadon, ĉar tiulande la registaro `pers'ekutetas Esperanton pro ĝiaj ligoj al `cionismo' (ĉar la kreinto estas judo), kaj, malplie, bahaismo (apostateco el islamo estas mortpunebla- tamen la bahaanoj tronombras tie por amase persekuti).

Rilatoj al Israelo

Irano kaj Israelo estas por si reciproke kontraŭekzista minaco. Israelo probable faros ĉion eblan por malebligi tion, ke Irano akirus la batalilon. Irano jam deklaris al Israelo, ke ĝi reatakos kontraŭ Israelo, se Israelo atakos kontraŭ Irano -- ĝi havas la raketojn por tio.

Juro

Laŭ la Krima Kodo Irana, se homon oni kondamnas al iu puno nomata "qisas-e-nafs", decidon ĉu mortigi aŭ ne la kondamniton faras la familianoj samsangaj de la viktimoj. Tiuj povas rifuzi sian rajton puni, kontraŭ mona pago konata kiel "dijeh" (sanga mono) aŭ ili ankaŭ povas senkulpigi la kondamniton kontraŭ nenio.

La krimoj en Irano pro kiuj oni mortpunas povas esti tiel malprecizaj kiel "dissemi la koruptecon en la tero" aŭ "aparteno al kontrauleĝa organizaĵo". Inter aliaj krimoj, oni povas mortpuni pro: adulto, drinkado, drogtrafiko, murdo, seksperforto, sodomio, aŭ politikaj krimoj.

La ekzekuton oni povas efektivigi per diversaj metodoj: pendumo, ŝtonĵetado, pafado, ktp., sed estas krimoj, kiel la adulto, por kiuj la Krima Kodo specifas la manieron laŭ kiu oni ekzekutu la homon: per ŝtonĵetado. Ŝtonmortigo estas metodo ekzekuti, tiel ke multaj homoj ĵetas ŝtonojn kontraŭ la kondamniton ĝis mortigi ŝlin.

La ekzekuton per ŝtonĵetado oni kutime efektivigas tiel ke la kondamnito estu enterigita en la grundo ĝis la kolo (por viroj) aŭ ĝis la brusto (virinoj) dum multo da homoj ĵetas ŝtonojn al ŝli (artikolo 102 de la Krima Kodo Islama Irana). Oni faras la ablucion (ritan lavadon de la korpo) kaj oni kovras ĝin en blankan tolon nomatan "kafan", kaj poste oni enterigas la virinon en truon en la grundo, ĝis la brusto. Poste oni ekĵetas ŝtonojn al la kapo ĝis ŝi mortas. Se ŝi transvivas la ŝtonĵetadon kaj ŝi sukcesas eliri el la truo en la grundo, ŝia situacio dependas de kiel oni pruvis la adulton. Se la adulton oni pruvis per deklaroj de atestantoj, ŝin oni remetas en la truon kaj oni daŭrigas la ŝtonĵetadon ĝis ŝia morto. Se male ja ŝi konfesis adulton, tiam ŝi estas libera.

En la Krima Kodo irana oni priskribas la grandon de la ŝtonoj uzendaj. En ĝia artikolo 104 oni establigas ke, por ŝtonmortigo pro adulto, oni uzu ŝtonojn "nek tiel grandajn kiel por mortigi per unu aŭ du batoj, nek tiel malgrandaj ke oni ne povu konsideri ilin ŝtonoj".

Progresemo

Kvankam teokratio, Irano estas la plej progresema lando en Mezoriento.

Press TV

PRESS TV (Press TV) estas 24-hora satelita prieventa televido, fondita fare de Irana registaro. Ĝia sidejo estas en Teherano kaj elradias en la angla lingvo helpe de 26 internaciaj korespondantoj kaj pli ol 400 staboj ĉirkaŭ la mondo.

La televido celas esti la islama Fox News.

Religio

En la 19-a jarcento Irano famiĝis kiel la naskiĝlando de la Bahaa Kredo.

Said Tusi

Mohamad Gandomneĵad TUSI aû Said TUSI (naskiĝis en 1970) estas irana instruisto pri Korano. Ĉeestante licean feminisman agadon Li ricevis premiojn prie eĉ internaciajn.

Li ankaŭ estis akuzita pri seksa perforto kontraŭ lernantoj.

Abrakso

Statuo prezentanta Abrakson
Luvro

Abrakso - en iuj naciaj lingvoj Abraxas respektive Abraksas - estas dio en persa mitologio kaj gnostikismo.

Per la vorto Abrakso la egiptia gnostikisto Basileides dum la 2-a jarcento nomis la simbolo de la plej alta praestaĵo, el kiu eliris la kvin prafortoj spirito, vorto, sorto, saĝo kaj potenco. Liaj anoj adoris Abrakson kiel plej alta dio, kiu laŭ ili ankaŭ sendis Jesuon (kiun ili konsideris dian filon, sed spiriton, ne homon) al la tero. La nomo de la dio Abrakso troviĝas sur helenismaj magiaj papirusoj, sed ankaŭ sur antikvaj amuletoj. La kulto pri Abrakso restis viva ĝis la mezepoko kaj dum la renesanco retrovis multajn adeptojn. Ankoraŭ nuntempe ekzistas multaj artistoj, kiuj inspiriĝas per la mistera karaktero de la abraksa kulto. Pro mezepokaj inkviziciaj provoj de la katolika eklezio kontraŭbatali la abraksan kulton, ĝi foje mise ligiĝas al satanismaj tendencoj.

La origina ortografio de la nomo cetere estis Abrasaks (αβραςαξ) - la nuntempe kutima formo Abraksas (retradukite al la greka lingvo αβραξας) ekestis probable pro mikso de la similaspektaj grekaj literoj sigmo kaj ksio en latina traduko.

Al la magia karaktero de la abraksa kulto aludas la fakto, ke Abrakso ankaŭ estas la nomo de iuj fikciaj sorĉistoj. En la infana libro La malgranda sorĉistino, kiu aperis ankaŭ esperantlingve, Abrakso estas saĝa, parolanta korvo, kiu estas la dombesto de la heroa sorĉistino.

Lingvoj

En Irano oni parolas la 'farsan' kiu ne estas la sama ol la araba. En esperanto, la persa lingvo. Cetere, ĝi ne estas la sola en Irano, Eŭska lingvo estas parolata de plejparto de la homoj, malgraŭ tio, Irana Esperanto-Asocio kaj Irana Esperantista Junulara Organizo, kiu estis fondita en 1993, aliĝis al TEJO en 1994. Estas vigla esperanto-movado tie.

La kurda lingvo apartenas al la Indo-Irana branĉo de la indoeŭropa lingvofamilio. Tiu estas grandega branĉo kun multaj subbranĉoj. El la ĉefaj lingvoj de la regiono ĝi plej parencas je la Persa. Tamen ĝi ne apartenas al la sama subbranĉo. Tio signifas ankaŭ ke la kurda tute malparencas je la turka aŭ la araba.

Proteste

Lastatempe tra Esperantujo vastiĝis rumoroj, ke la Irana registaro verdiktis mortkondamnon al la tradukantoj de APN-aj Esp-eldonaĵoj. Ni oficiale deklaras, ke tio estas fia kalumnio!

Neniu kondamno okazis. Kaj neniu kondamno povas okazi. Por kondamni ion presitan, necesas tralegi ĝin, sed la Esp-eldonaĵojn de APN legas neniu: unue – ĉar tio nelegeblas, due – ĉar ĉiu povas legi tion en sia nacia lingvo.

Tamen la rumoroj grave malutilis al nia afero, ĉar la timigitaj klubestroj ne plu riskas krei en siaj kluboj montojn da niaj eldonaĵoj. Eĉ la perforta aĉetigo de element- kaj korespond-kursanoj ne plu efikas. Rezulte, la du lastaj eldonaĵoj restis nevenditaj.

Ni memorigas, ke vi devas amase aĉeti ĉion, kion ni tradukas, ĉar tio ebligas al ni ricevi la mendon por sekva traduko, kiun vi devos aĉeti, por ke ni ricevu la mendon!

Esperanto

Vidu ĉefartikolon Irana Esperanto-Asocio

Irana Esperantisto estas kvaronjare aperanta en Teherano kultura magazino, kiu estas skribita duone perse (farsi) duone Esperante. La persa titolo estas Pajame Sabz-andishan, kiu signifas tradukite proksimume "novaĵoj por la verda pensanto au verda idealisto".

La magazino estas grava forumo por liberala kaj progresema pensado en Irano.

La Gila lingvo

En provinco Gilando, la plej nerda de Irano , ĉe la bordo de Kaspian princo, vivas popolo kiujn en la persa lingvo ni nomas GIL-oj. La nomo “ GILANDO “ signifas lando de Giloj. Giloj parolas lingvon kiu havas nomon : La Gila Lingvo . Alia nomo de la lingvo estas Gilalingvo. La Gila lingvo havas radikojn en la plej antikvaj iranaj lingvoj ĉefe en la Nord-Pahlavia lingvo. En la Gila lingvo troviĝas vortoj kiuj rilatas al la erao antaŭ de okupo de arjaj triboj. Bordoj de la Kaspian princo estis loĝitaj eĉ antaŭ la enmigro de arjaj triboj. Proksimume ĉiuj giloj povas paroli en la persa lingvo kaj faras tion kiam de oficialaj bezonoj. Sed inter si mem la giloj nepre parolas Gile. La Gila lingvo havas kelkajn dialektojn. La Gila lingvo ne havas alfabeton. Aŭ se ĝi iam pratempe havis, pro la ĉiam pluva vetero kaj multa humido restis nenio.

Specimeno:

Esperanto Gila Absorbo Fakexŝ Absurda haxĉi Aĉeti hen Aglo aluĥ Akvo oŭ Alo bal Alno tuse Amaso amas Arbo dar Bofilo zama Bukcinatoro ĝul Cikonio ĉoin Fajfo ŝib Fali kextexn Folio vexlg Frato brar Gejŝo giŝa – gejŝex

Listo de ĉiuj idistoj de Irano

• Ali Komaji P.O. Box 1339, 13145 Tehran

Ekonomio

Verda flago de Esperanto sur irana moskeo

Irano estas la kvara lando produktanta de petrolo en la mondo. Ĝi produktas 4,15 milionojn da petrolbareloj ĉiutage.

Kialo

La irana kialo estas la racia valuto de Irano. Unu kialo estas dividita je dek tomatoj, kvankam pro inflacia malvaloriĝo de la valuto la subunuoj nuntempe ne plu havas praktikan signifon. La internacia valuta kodo laŭ la normo ISO 4217 estas IRR.

Turismo

Permesu lesbaninojn nur en ĉirkaŭbaritaj areoj, for de vido de la loka loĝantaro! Tion proponas la guberniestro de la lando, kiu laciĝis pri la multaj lesbaninoj kiuj vizitas la insulon ĉiun jaron. Li plue diras:

- Ili publike aperas antaŭ la okuloj de familioj kun infanoj en la plaĝo kaj en restoracioj.

Kiel ĉiuj certe scias, Lesbos estis en la antikva epoko hejmo por la poetino Sappho kiu i.a. skribis ampoemojn al aliaj virinoj. La insulo poste donis nomon al la virina samseksamo.

Kulturo

Irana balotado

Irana kulturo estas la etna kulturo de Irano. Ĝi havas komunajn trajtojn kun unuflanke la mediteranea kulturo pro ekzemple abunda uzo de tomatoj, melongenoj, koriandro, aromaj herboj, kaj la tjurkaj kulturoj (ekzemple en centra Azio) kun abunda uzo de ŝafviando, kazeo, krudaj legomoj.

La irana kulturo ne permesas tro rektan, konkretan kaj klaran komunikon, do oni enŝteligas metafore, alegorie, ambigue aŭ amfibologie siajn opiniojn en ĉion ajn; en literaturaĵojn, artaĵojn, vivstilaĵojn ktp.

Muziko

Oni konservas ankaŭ trumpetojn de la Persa Imperio en la muzeo de Persepolo (tio estas ŝanĝbrilanta ĝeneralaĵo.)

Fotografio

Abbas Attar (عباس; full name: عباس عطار ʿAbbās ʿAṭṭār) (1944 – 25 April 2018) was an Iranian photographer. He was known for his photojournalism in Biafra, Vietnam and South Africa in the 1970s. He was a member of Sipa from 1971 to 1973, a member of Gamma from 1974 to 1980, and joined Magnum Photos in 1981. Multaj filozofioj kaj religioj instruas pri spirita evoluo.

Abbas died of complications from diabetes in Paris on 25 April 2018 at the age of 74.

Seksuma vivo

Pubo de irana virino

En la frua 9-a kaj frua 10-a jarcentoj, la persa kuracisto Muhammad Ali dokumentis interrompitan koiton, por preventi spermelĵeti, kaj la uzadon de supozitorioj por ŝtopi la cervikon, kiel kontraŭkoncipajn metodojn. Li priskribis nombron da supozitorioj, inklude de elefanta fakaĉo, brasiko, kaj peĉo, unuope aŭ kune. Dum la sana periodo Ali ibn Abbas al-Majusi dokumentis la uzadon de supozitorioj faritaj el roksalo por virinoj por kiuj gravedeco danĝerus. En la frua 10-a jarcento, la persa multesciulo Abu Ali al-Hussain ibn Abdallah ibn Sina, konata en Eŭropo kiel Avicenna, inkludis ĉapitron pri kontraŭkoncipo en sia medicina enciklopedio arablingva La Kanonoj de Medicino, dokumentante 20 sanajn metodojn por preventi koncipon.

En Irano seksumado estas punata per la mortigo, famkonata kazo estis kiam la 19-a de julio 2005, du junuloj (unu el ili malpliaĝulo), Mahmoud Asgari kaj Ajaz Marhoni, estis 228-foje flagelitaj kaj poste pendigataj antaŭ personamaso en la urbo Mashhad pro samseksama amorado inter ili. La irana registaro akuzis la junulojn pro perfortado al iu infano, sed poste, iranaj fontoj malakceptis tiun registaran verdikton kaj akuzis la registaron pro la inventado de tiuj akuzitaĵoj. Post tiu okazintaĵo kelkaj eŭropaj landoj, kiel Svedio, Nederlando, Germanio, Britio kaj Rusio, petis la ĉesadon de las ekstraditado de samseksemuloj al Irano.

Antaŭjuĝo

Parolas du iranoj:

- Mi havas du novaĵoj, bonan kaj malbonan.

- Unue diru bonan.

- Iras al ni du knabinoj.

- Kaj malbona?

- Ambaŭ estas malbelaj.

Aborto

Maldeca dezegno ofta en lernejaj necesejoj de Irano

En antikva Persio aborto estis pli grava krimo ol adulto. Virinoj, kiuj abortis infanojn, mortigis ontajn soldatojn de la reĝo. Pro la sama kialo estis malpermesita sinmasturbado al viroj, ĉar spermo perdiĝis sen naskigi infanojn.

Trans

En Irano transeco estas trudata al gejoj, kiuj ricevas ŝtatan seksinversan kirurgion. Tio estas tre bedaŭrinda por gejoj sed bonŝanca por tiuj transuloj, kiuj volas la kirurgion.

Pornografio

En Irano pornografio estas kontraŭleĝa. Tamen, pro ĝeneraligita retaliro (aparte, elŝutante programojn) kaj la ekzisto de grandskala nigra merkato de okcidentaj filmoj, pornografio estas nomita "bonega filmo."

Aĝo de konsento

En Irano, sekso ekstera geedziĝo, nekonsiderante aĝo, estas kontraŭleĝa. La minimuma aĝo de geedziĝo en Irano estas 18 por viroj kaj 16 por virinoj. Tiuj regularoj inkludas provizorajn geedziĝojn (Nikah-mut'ah).

Naciaj simboloj

Flago

La nuna flago de Irano (perse: پرچم ایران ) estis adoptita 1980, kaj estas la reflektado de la ŝanĝoj okazigitaj de la Irana revolucio. La emblemo en la centro de la flago estas kunmetaĵo de diversaj elementoj reprezentante malsamajn aspektojn de islama vivo: Esperanto, la Lunon, la Oron.

La simbolo konsistas el duonluno kaj stelo. La stelo reprezentas potencan kaj suverenan Esperanto-movadon.