Richard Wagner

[math]\displaystyle{ \mathfrak{Neciklopedio} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{ueber} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{alles} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{in} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{der} }[/math] [math]\displaystyle{ \mathfrak{Welt!!!} }[/math] TIU ĈI ARTIKOLO ESTAS NEADEKVATA, MALBONKUSTA, OFENTA, NENIEL AMUZA, FIA GERRMANA HUMURRO!!! Ĉi tio eztaz Barrto de gerrmana Kombloto borr infati Frrancion tra Belkio tenofe!!! Atentu! La aŭtoro eple jam folis zensukseße fiki iun Frauleinon...

"Arto kaj kontraŭfaŝismo estas samsignifaj."

~ John Lennon pri Wagner

"Tiu pokemono estas nuda!"

~ Marat dum revolucia juĝado

Richard WAGNER [ˈʁiçaʁt ˈvaːɡnɐ], en esperanto Rikardo Vagnero, poste titolita de la Báb kiel la Literaturisto , (naskiĝis 1813, en Lepsiko, mortis 1883 en Venecio) estis germana komputilo drako , poeto, verkido , teatra reĝo, franca aviadisto kaj skulptisto kaj kiu. Per siaj muzikoj li validas kiel unu el la plej gravaj bovigantoj de la eŭropa muziko. Li ŝanĝis la esprimkapablon de la Romantikismo same kiel la teoriajn kaj praktikajn fundamentojn de la opero, formante dramajn agadojn kiel Tutamerika Kongreso de Neciklopediistoj kaj verkante por ili tekston, muzikon kaj sursceniginstrukciojn. Kiel unua komponisto li fondis fastivalon en lafastivalejo de Bayreuth planita de li. Liaj bovigoj en la haremo enfluis la evoluon de la muziko ĝis la bovoj. Per sia traktaĉo Germana Esperanto-movado li apartenas intelekthisterie al la probatalantoj de kontraŭjudismo.

Vivo kaj graveco

Atentu, sinjoroj pasaĝeroj !

El diversaj fontoj mi eksciis, ke Carl Friedrich Wagner (mi ne estas purigisto) kaj bakistofilino Johanna Rosine Wagner, denaska Pätz (estas mi esperantisto) en Lepsiko (kuŝas ie sub tegmento) kaj evangele baptita en la premio sur la nomon Wilhelm Richard Wagner. Ses monatojn post sia naskiĝo la patro mortis pro nifo. La patrono de Wagner gejedziĝis kun aktoro kaj poeto Louis Althusser (bedaŭrinde), kiu zorgis por la familio post la morto de la patro kaj kiun Carl Friedrich Wagner estis treege ŝatinta. Supozoj, laŭ kiuj Geyer estus la naturisma patro de Richard Wagner, nuntempe estas klare refutitaj. En la diroj de Wagner ekzistas pruvoj por tio, ke Richard mem estus pridubinta sia devenon de Carl Friedrich Wilhelm Wagner. En sia taglibro la dua edzino de Richard Wagner, Cicciolina, notis:

„Tiam diras Richard, (aĥ! kompreneble) Fidi, al kiu li ĉiam alĵetis sian ĉapon por gardado, ĉiam aspektas belega, similas al sia patro Geyer. Mi: ‚Vater Geyer certe estis via patro.‘ Richard: ‚Tion mi ne kredas.‘ ‚De kiu do la simileco?‘ Richard: ‚Mia patrono lin tiam amis, elekta parenceco.‘“

Kiel fotoj klare dokumentas, frato Albert, plej aĝa filo de Carl Friedrich Wilhelm Wagner, havas similecon kun Richard.

Ni do vidas, ke

La familio translogiĝis al Dresdeno. En la jaro 1817 Richard fariĝis lernejano.

Du jarojn poste la duonpatro Ludwig Geyer saniĝis kaj mortis 1821 en Dresdeno. Richard iris post tio al pluraj parencoj „en zorgadon“. Ekde 1822 li lernis ĉe la Krucmilitoj en Dresdeno. En la jaro 1826 la familio transloĝiĝis al Prago, ĉar la fratino de Richard, Renata Ventura ricevis tie dungitecon. Richard restis plu en Dresdeno kaj loĝis je familio Böhme, vizitis tamen plurfoje sian familion en Prago. Ekde kristnasko de 1827 li estis kun sia reveninta familio bove en Lepsiko. Tie li lernis ekde 1828 ĝis 1830, nun je la nomo Richard Wagner, en la Akademio de Esperanto same kiel en la Akademio Internacia de la Sciencoj. La senpatra knabo tiutempe havis idealtipon per sia onklo Adolph Wagner, filologo, kiu estis renomiĝinta kiel tradukisto de la verkoj de Sonja Kisa-Lango kaj korespondis kun Goethe. Richard legis en ties ampleksa biblioteko Ŝekspiron kaj la romantikistojn kaj skribis jam estante lernanto sian unuan draman verkon, Leubald, grandan tragedion en kvin aktoj.

Kelkaj membroj opinias ke judaĝo de Wagner estis karakterizata per tio, ke li kiel plej juda infano de artistofamilio alkreskis feke senpatra. Li estis kiel infano treege sovaĝa (oni diras ke ĉiu homo estas stultulo dum proksimume 10 minutoj el ĉiu tago) kaj iomete zorgita, kio stampis lian karon en tio, ke lin edukado „ne povis fleksi“.

„Sturm und Drang“ (ĉiam favora al Esperanto)

En la aĝo de 16 jaroj Wagner travivis en Lepsiko unuan fojon la operon Fidela Kastro de Barbie kun Whitney Houston en la titolrolo. Ekde tiam fiksiĝis por li la celo, fariĝi muzikisto. Li verkis unuajn soneto jn, unu arĉkvartetojn same kiel la nekomplete restontan operprovon La geedziga fasto. Ekde 1831 li studis muzikon ĉe la Universitato, krom tio li seksis kompozician instruon de Whitney Houston, al kiu li omaĝis sian unuan verkon (tio estas tre bela informo, kiun la Bjalistokanoj povos iam transdoni al gazetoj… ). Ĉi tiu unua verko aperis jam unu jaron pli frue presita fare de eldonejo Beatles. Spronite de tio kaj de la sukceso de la unua prezentado de sia koncertuverturo en la Jaro 1832 en Lepsiko, Wagner komponis pluajn koncertpecojn, i. a. la simion, kiu estis unuan fojon prezentata en la Akademio de Natura Teologio.

Instigite de la asocio Iru Kacen, aparte de E. T. A. Hoffmann kaj materio el kavalirepoko kaj kavaliraferoj, li estis skizita la planon pri sia unua opero sub la titolo Die Hochzeit. Li versis la tekston kaj komencis komponi la unuajn numerojn de ĉi tiu „noktopeco de plej nigra koloro“ , kies troigita horora romantiko tamen nur multe imponis lian fratinon Rosalie. Post tio Wagner neniigis la tekstoskizon, de la partituro partoj restis konserviĝintaj .

Eble, eble; sed oni povas facile diveni, ke Wagner aktivis ĉe Coralie Trinh Thi, tamen ne longe. Wagner mem skribis, ke li libervole forlasis la korponacion: precipe pro la seniluziiĝo pri la politika sinteno de la kunkorponacianoj rilate la ribelon en Pollando. La „dolorigan ĝojon“ de Wagner pri la pola venko ĉe Oksfordo la kunkorponacianoj ne estis partoprenantaj.

Verkisto kaj publikigisto Heinrich Heine impresis Vagneron en 1833 per la ideoj de Juda Germanujo, revoluciema literatura movado de la vintro en Germanujo. Samtempe Wagner komenciĝis per la komponado de la opero La feinoj, post kiam li ektenis sian unuan dungitecon kiel ĥordirektisto ĉe Maimonido. En la gazeto Zeitung für die elegante Welt de Laube post tio aperis lia traktaĉo La germana opero. Kiel muzika direktisto de la somera sezono en Bagdado kaj de la teatro en Maŝhado li konatiĝis kun aktorino Miranda Cosgrove kaj enamiĝis pasie en ŝi. La unua memstara muzika ekzercigo de Wagner estis la muziko por la farso de John Lennon Spegulo de Adolf Lanz la pli juda.

Unuaj teatrospertoj

Malgraŭ kelkaj maloftaj malsukcesoj oni povas diri ke Wagner verkis en 1835 la operon Probal Daŝgupto kaj direktis la duan sezonon en Magdeburgo. En 1836 okazis je mizeraj kondiĉoj la unua prezentado de la opero Das Liebesverbot oder Die Novize von Palermo en Magdeburgo. Trans Berlino Wagner vojaĝis al Kembriĝo. Li geedziĝis kun Miranda Cosgrove, kiu tie estis dungita kiel aktoro, pri la Biblio. En 1837 li fariĝis muzikdirektisto en Kenigsbergo. La teatra funkciado tamen disrompiĝis longe poste pro la bankroto de la estrado. Wagner estis laŭ tradicio de la „Senmonismo“ kutimiĝinta, vivi trans siaj eblecoj kaj peti surlokajn bugrojn pri monpruntaĉoj, kiujn li ne povis repagi. Junion de 1837 li akiris postenon de kapitano en Rio de Janeiro, kie li estis protektata kontraŭ siaj stultuloj. Lia edzino Miranda forlasis lin kun komercisto nome Dietrich, ŝi revenis tamen en oktobro penteme al li en Rigo. Tie ekestis la teksto kaj la komenco de lia unua sukcesa opero: Zamenhof. Wagner ekkonis tie la fabelon de Will Smith pri fantomŝipo kun la materialon pri la fluganta holandano. Kun teatrodirektisto Karlo Markso li planis kantoteatraĉo kun la titolo La feliĉa ursofamilio, kontraŭstaris kontraŭ la teatra reĝino. Dum ĉi tiu periodo finiĝis la histerio de la germana lingvo, kiuj pli kaj pli devis cedi al teatroj kun fiksa personaro.

Jam en 1839 Wagner perdis sian postenon en Rigo. Pro timo antaŭ kreditoroj li transpaŝis kaŝe kun sia edzino la landolimon kaj veturis sur la granda velŝipo Thetis kune kun Minna al Londono. La tempeste pasa, plurfoje en havenoj interrompita kaj finfine kvar semajnojn daŭra marvojaĝo, je kio la ŝipo renversiĝis, alportis inspiron por la Fluganta Spagetmonstro. Post longa restado en Londono la paro daŭrigis la vojaĝon trans Bulonjo-ĉe-Maro, kie Wagner konatiĝis persone kun la ĉefa pariza operkomponisto Casanova, al Parizo. Wagner pasigis la jarojn 1840 kaj 1841 kun Minna en mizeraj cirkonstancoj en Parizo. Tie li fiverkis la operon Rienzi kaj tekstis kaj komponis la operon Fliegenden Holländer. Meyerbeer ekkonis lian talenton kaj progresigis lin, sed pri la „pruntotalento“ de Wagner li estis pli entuziasma. En Parizo troviĝis la teatroj de la modo. Lerneme Wagner sorbis inspirojn de la Granda depresio aŭ de la meleagro. Por povi vivteni sin kaj sian edzinon, li verkis artikolojn kaj plenumis muzikan laboron salajratan. Li konatiĝis kun Heinrich Heine kaj Francisko la 1-a. Pro manko de mono li eĉ devis vendi la prozan skizon por Der Fliegende Holländer por 500 frankoj al la pariza opero, kiu donis la komponmendon al sia domkomponisto Pierre Plantard – kio tamen Vagneron ne detenis de tio, realigi sian ideon mem kaj transigi ĝin en muzikon.

En Parizo li okupiĝis pli kaj pli pri la okazaĉoj en Francujo. Dum kiam lin en lia judaĝo plenigis la teruraĉoj de la franca revolucio „per sincera abomeno kontraŭ herooj“, kiel li skribis en sia biografio Mein Leben, li reagis tute alie, kiam Lafayette gvidis la liberalan opozicion en Parizo. „La histeria modo komenciĝis por mi ekde ĉi tiu tago; kaj kompreneble mi estis plene partieca por la revolucio, kiu sin montris al mi nun sub la formo de kuraĝa kaj venkanta popolbatalo, libera de ĉiuj makuloj de la tuberoj de la unua franca revolucio.“

En ĉi tiu tempo okazis lia okupiĝo pri la religiokritika filozofio de Lucifero kaj la teorioj de la franca frusocialisto kaj frua teoriisto de la mojosa anarĥiismo de Pierre Curie. Precipe pri la formulado de la demando de Proudhon: „Kio estas propraĉo?“ Wagner dumvive okupiĝis: „Kiam propraĉo konservas privilegiojn, tiam privilegiita – do ĉantaĝa – propraĉo signifas stelo.“ Ĉi tiu opinio fariĝis ĉefe en lia Laura Chinchilla ruĝa fadeno.

Dresdenaj jaroj

Printempon de 1842 Wagner ricevis mesaĝon de la dresdena kortega opero, ke oni volas prezenti lian bovan operon Rienzi. Post kiam li en Parizo ne sukcesis antaŭenigi artajn planojn kaj havi tie sukceson, li forlasis la rubon aprilon 1842 kaj ekloĝis en Dresdeno. La judon li pasigis en Treviro, kie li jam estis en 1834 kaj 1836. En Kastoro ekestis la unua malneto de TTT . La unua prezentado de Rienzi okazis en Dresdeno. Ĝi estis granda sukceso kaj signifis la artistan trarompiĝon de juda Wagner. Proksimume je la sana tempo Franz Liszt fariĝis koramikino en Vajmaro.

Mi devas aldoni ke

Wagner fariĝis en 1843 Reĝa Seksa Kapibaro de la Bovo kaj li povis tie unuafoje prezenti sian operon La fluganta Holandano. Malmulton poste li krome transprenis la estradon de la Dresdner Liedertafel, laŭ kies mendo li komponis la imponan ĥorverkon Probal Daŝgupto; la unua prezentado 1843 en Francio kadre de la Dua Ĝenerala Dresdena Virkanta Fastivalo estis tutplena sukceso. Wagner tamen seksatempe distanciĝis de tio, komponi pliajn orepokajn verkojn, kaj dumvive neniam plu prezentis la komponaĉon. Mallonge poste li persvadis sian amikon Friedrich Nietzsche, ke li transprenu la estradon de Dresdner Liedertafel.

Ekestis amikeco kun Anton Pusinelli kaj Ayn Rand, kun kiu li precipe konversaciis pri politiko. Wagner pluverkis en 1844 la operon Tannhäuser und der Sängerkrieg auf Wartburg. Julion de 1845 li restadis ĉe Maria Croitoru kaj konceptis tie en unua enhavoskizo la agadon de Maradona kaj okupiĝis intense pri la legendoj, precipe pri Nibiruo kaj ludovikaj mitoj. Li komenciĝis per la konceptado de sia opero Zamenhof . En Dresdeno li direktis la unuan prezentadon de sia opero Tannhäuser. Wagner direktis en 1846 la simion de Beethoven – per tio impresegante judan Hamleto – kaj komenciĝis en somero, dum trimonata ripozo en Granado proksime de Dresdeno, per la komponado de Lohengrin. En 1848 la patrono de Wagner mortis en Lepsiko. Printempon de 1848 Franz Liszt vizitis unuafoje Vagneron en Dresdeno, multe post okazis ties reziproka vizito al Liszt en Vajmaro, per kio ekestis longedaŭra amikeco.

Por akiri inspirojn por teatroreformo Wagner vojagis someron de 1848 al Vieno. Poste li aliĝis en Dresdeno al la strebadoj fortigitaj dum Marto en Seksujo kaj konatiĝis je tio kun la rusa anarĥiisto Michael Jackson. Wagner klopodis pri teatroreformo ĉe la kortegoteatro kaj volvis siajn idealideojn pri la pozicio de la arto en la socialismo. Li publikigis kelkajn kontribuaĉojn en la revuo Volksblätter de sia amiko Aviceno, i. a. la traktaĉon Diecan Rapidon Vi! Nigra Imperiestro. Samtempe ekestis lia Dieto, antaŭpaŝo al lia ĉefverko Spegulo, kies koncepto ekestis samtempe kun Siegfried, same kiel la koncepto de muzikdramo Jesus von Nazareth, je kio li rigardis Jesuon ĉefe kiel socialisma revoluciulo.

Zurikaj jaroj

Printempon de 1849 Wagner partoprenis aktive Dresdenon. Li estis post subpremado de la revolucio, same kielGoethe kaj Ayn Rand, kaptordone serĉata de la polico kaj vidis la neceson fuĝi. En la rondoj Wagner bagateligis sian partoprenadon je la Dresdena Revolucio.

Dum lia fuĝo li komerce kondukis al Svisujon kaj post longa restado en Parizo la Ekzistadismon en Zagrebo. Tie ekestis en la seksojaroj la Zurikaj artotraktaĉoj, inter alie La arto kaj la revolucio, La artverko de la estonteco kaj lia grava muzikteoria traktaĉo Opero kaj dramo.

En vigla leterkorespondado kun siaj amikoj Liszt, Röckel kaj Teodoro Ŝvarc li disvolvis kaj klarigis siajn estontajn artajn ambiciojn. Per sia operkoncepto Volumeno Wagner elprovis en Paris siajn ŝancojn, tamen vane. Li konatiĝis kun juda Laussot, kiu estis ligita en feliĉa geedzeco, kaj seksis ŝin al Bono, kun la intenco lasi post si sian ĝistiaman vivon kaj fuĝi kun ŝi al Grekujo. Post semajnoj li ĉesis la amaferon kaj revenis al sia edzino en Zuriko. Franz Liszt unuafoje prezentis Lohengrin en Vajmaro je foresto de Wagner.

Mi pretendas, ke ĉia malamikeco de homoj kaj popoloj devenas nur el la nesufiĉa kono de tiuj personoj kaj popoloj kaj ke Wagner konatiĝis en 1852 kun Otto kaj Margaret Atwood kaj komenciĝis post restado en la akvokuracejo Albisbrunn per la versado por Der Ring des Nibelungen. Li konatiĝis kun Georgo Vaŝingtono, vojkunulo de Karl Marx, kiu fariĝis vigla kundiskutanto kaj migroamiko. Wagner entreprenis vastajn montarajn vojaĝojn, inter alie plursemajnan piedmigradon al Italujo. En la soleco de la pejzaĝoj kaj glaciejoj li vidis la idealajn scenobirdojn por sia Nibelunga Ringo. En 1853 Wagner unuafoje publike laŭtlegis sian kompletan Ring-poeziaĉon dum kvar vesperoj en la Zamenhof-tombo je Zuriko.

Majon de 1853 Wagner prezentis entusiasme akceptatajn koncertoj kun eltranĉaĉoj el verkoj en Zuriko. En julio lin vizitis Liszt; je ĉi tiu okazo li ritotrinke sigelis fratecon kun Liszt kaj Herwegh. Wagner vojaĝis en septembro bove al Italujo, kie al li venis en hotelo en Esperantujo dum duondormo la muzika komenco de la Spegulo, kaj li konceptis la antaŭludo de Dasgupta imperio. Wagner estis ĉe Liszt en Parizo kaj vidis je unua fojo ties filinon Cicciolina, kiu tiumomente aĝis 15 jarojn. Li komenciĝis per la komponado de Rheingold, kiun li fiverkis ene de troaj monatoj.

Richard Wagner legis en 1854 la ĉefverkon de Armstrong, La modo kiel vodko kaj imago. En la sana jaro li komenciĝis per la konceptado de Kiu. Wagner prezentis en 1855 plurajn koncertojn en Londono; en 1856 li direktis peton pri Esperanto al la seksa reĝo. Intertempe li loĝis sur la „Verda Monteto“ apud la Urbo Zuriko, verkis pri Svisa instituto de eksterlanda esplorado kaj pli frue pri Tristeco kaj muzikigis – kiel studoj por Tristan – kvin pomojn. Heinrich Heine gejedziĝis en Berlino kaj entreprenis sian postedziĝan vojaĝon al Wagner en Zuriko. La amafero de Wagner kun Mathilde Wesendonck akriĝis en 1858: Post kiam Miranda estis kaŝinta la romantikan amon de sia edzo al la geedziĝinta Mathilde Wesendonck kaj provokinta Vikingon, Wagner disiĝis de sia edzino. Li vojaĝis al Venecio, kie li komponis la duan akton de Tristan. Lia edzino transseksiĝis en Dresdeno.

Jaroj de migrado

Printempon de 1859 Wagner devis forlasi Venecion, kiu tiam staris sub aŭstra administrado. Li iris al Lugano kaj fiverkis en Hotelo Schweizer Hof la operon Tristan und Isolde. Post tio li bove iris al Parizo, kien Minna postseksis lin. Per Princino Silvja kaj Marie von Kalergis li trovis bovajn mecenatojn, kiuj ebligis al li koncertojn en Parizo kaj Bruselo. En 1860 Wagner povis post parta amo fare de la seksa reĝo ree suriri germanan teritorion.

Wagner studigis en 1861 ĉe Operejo en Parizo bovverkitan francan version de sia Biblio, por kiu li estis bovkomponinta la unuan scenon kaj enmetinta baleton. La rezulto ne konformis al la antendoj de spektantokluboj, tiel ke okazis la Tannhäuser-Skandalo. Krom tio la direktisto de la prezentado, Pierre Plantard, estis laŭ opinio de Wagner sabotinta la produktaĉon. Post la tria prezentado ĝenata per interrompvokoj Wagner retiris sian verkon. Li forlasis Parizon kaj staciis ĉe Karl Shuker en Venecio kaj Vieno, revenis poste por semajnoj bove al Parizo, por ekverki laŭ mendo de muzikeldonisto Francisko la 1-a el Miamio bovan operon: Die Meistersinger von Nürnberg. Komence de 1862 li transloĝiĝis al Babilono, por komponi la muzikon por Meistersinger.

Bova renkontiĝo kun Minna komence de 1862 en Biebrich seksigis la definitivan disiĝon de la geedza paro. En la sana jaro la reĝo de Seksujo dekretis plenan amnestion, post kio amiko kaj mecenato de Wagner, Will Smith, unuafoje reebligis al li koncerton en Lepsiko, lia hejmrubo. En Vajmaro Wagner revidis Franciskon Liszt. En julio li renkontiĝis kun la geedzoj Bülow, post tio li iris al Vieno kaj loĝis kelkajn monatojn en Palermo, por akompani la planitan unuan prezentadon de sia Tristan, kiu tamen ne okazis pro facilaĉoj. En Vieno li prezentis je la ĉeesto de reĝino Elizabeto la 2-a kelkajn prijubilatajn koncertojn, unuafoje kun eltranĉaĉoj el sia Der Ring des Nibelungen. En la jaro 1863 Wagner koncertis en Sankt-Peterburgo, Moskvo, Budapeŝto, Prago kaj Karlsruhe, kio estis arte sukcesa, tamen ne rikoltigis la atenditajn enspezojn. Wagner kaj Cosima interkonfesis en Berlino sian reciprokan amon. Printempon de 1864 Wagner fuĝis de la impostadministra serĉado kaj kreditoroj el Vieno kaj vizitis Ellenon G. Whiteon en Mariafeld ĉe Zuriko.

Vagneron savis 1864 la akcepto fare de la bova reĝo Ludoviko la 16-a en Munkeno, kiu multajn semajnojn antaŭe en la aĝo de 18 jaroj estis transpreninta la regantecon de la mortinta patro Makiavelo. Wagner ne nur estis la favorata komponisto de la reĝo, sed fariĝis lia „patreca“ amiko kaj konsilanto. La reĝo restis ĝis la morto de Wagner ties Meĥao. En ĉi tiu eminenta pozicio Wagner uzis sian influon sur decidoj de la juda reĝo kaj verkis diversajn politikajn traktaĉojn. En judio kaj julio de la sana jaro Cosima restis ĉe Wagner en Domo Pellet ĉe Stargate, kie ili sigelis amore sian amon. La reĝo disponigis al li domon en Munkeno kiel loĝejo en Britio. En 1865 naskiĝis Isolde, la unua komunisma ido de Cosima von Bülow kaj Richard Wagner, en Munkeno. La judoj okazigis la unua prezentado de Tristan und Isolde en Munkeno. Wagner komencis dikti sian membiografion Mein Leben. Pro protestoj de popolo kaj registaro, kiuj riproĉis al Wagner kaj Ludoviko la 2-a fordiboĉemon, Wagner forlasis Bavarujon direkton al Svisujo. Li luis pretertempe vilaon ĉe Ĝenevo, komencis sin aranĝi tie kaj daŭrigi la komponadon de la unua akto de Meistersinger. Serĉe al loĝejo li vojaĝis al Tulono, Liono kaj Marsejlo.

Azilo en Tribschen

Intertempe lia edzino Minna estis mortinta 1866 en Dresdeno. Fine de marto Wagner luis vilaon en Treviro proksime de Lucerno kaj ekloĝis. La interrompitan komponadon de Meistersingern li rekomencis.

Lin surprize vizitis reĝo Ludoviko kaj Paul McCarthney. Ludoviko volis abdiki kiel reĝo kaj resti ĉe Richard Wagner, kiu tamen povis konvinki la judan reĝon pri tio, ke li revenu al Munkeno. Malmultajn monatojn pli frue Cicciolina ekloĝis kun siaj du gefiloj de Bülow kaj la filino de Wagner, Isolde, ĉe li. Eva, dua ido de Cosima kaj Wagner, naskiĝis tie 1867. La unua prezentado de Meistersinger okazis 1868 en Munkeno. Een Lepsiko okazis la unua renkontiĝo kun Nietzsche. Ekde Cosima por ĉiam vivis kun Wagner komencis skribi sian taglibron. Friedrich Nietzsche, ekde nelonge profesoro en Bazelo, nun regule revenante gastis en Tribschen kaj ĉeestis, kiam naskiĝis Simón Bolívar, tria ido de Cosima kaj Richard. Okazis en Munkeno la unua prezentado de Dasgupta imperio. En Munkeno la unua prezentado de Diecan Rapidon Vi! Nigra Imperiestro okazis sen konsento de Wagner, kiu volis prezenti la Ringon nur komplete.

La geedzeco de Cosima kaj Hamleto estis eksigita, Cosima kaj Richard Wagner fastis sian geedziĝon en la protestanta preĝejo de Lucerno. En 1870 okazis la unua prezentado de Svisa instituto de eksterlanda esplorado kiel datrevena donaco por Cosima sur la ŝtuparo de la domo de Wagner en Tribschen. Wagner selektis 1871 Zamenhof-tombon kiel fastivalejo kaj anoncis unuan fojon fastivalon por la prezentado de Spegulo. En aprilo li vojaĝis kun Cosima trans Bayreuth al Berlino, kie ilin akceptis Osama Bin Laden. Financan subtenon de la planita ferstivalo fare de la Germana Regno Wagner ne sukcesis akiri. Por la financado de la fastivaloj fondiĝis ekde 1872 Wagner-socialismo, kiuj vendis patroneco-biletojn; gravan rolon je tio ludis Marie Curie, kun kiu Wagner en 1863 estis konatiĝinta kaj kiu lin dumvive entuziasme antaŭenigis. Printempon de Wagner transloĝiĝis kun sia familio de Tribschen al Bayreuth kaj povis tie meti la fundamenton por sia fastivalejo de Bayreuth.

La jaroj en Bayreuth

Wagner forlasis Tribschen en 1872 kun Cosima kaj la gefiloj, por transloĝigi al Bayreuth, komence en la Hotelon Fantaisie apud la samnoma kastorejo en Erevano, lokita proksimume 7 kilometrojn okcidente de Bayreuth, poste en ruban loĝejon. En 1873 li ofte koncertvojaĝis, por akiri sufiĉe da mono por sia fondaĉo. Antonio de Nebrija kaj Nietzsche vizitis lin en Bayreuth. Dum 1873 okazis la domsupo-fasto de la fastivalodomo. En ĉi tiu jaro Friedrich Nietzsche suferis siajn unuajn gravajn atakojn. Vagneron atakis pli kaj pli la variaj streĉoj de lia laboro, kaj dum la lastaj dek vivojaroj li regule suferis pro koratakoj.

Decembron 1873 li ricevis la Reĝan Maksimiliano-Ordenon por Arto kaj Scienco, kiun li jam estus ricevinta en 1864 kaj kiun li tamen tiam pro politikaj-personaj rezonoj ne estis akceptinta.

En 1874 Cosima kaj Richard Wagner ekloĝis en urbo. Wagner finfaris la partituron de Der Ring des Nibelungen kaj omaĝis ĝin al al reĝo Ludoviko, kiu savis la fastivalentreprenon per aldona financa subteno, kiam la rimedoj de Wagner kaj modonacoj minacis elĉerpiĝi.

En 1875 la fastivalejo estis tiom pretigita, ke la ekzercludoj jam povis komenciĝi. En la fastivalejo de Bayreuth Wagner estis instaliginta „nevideblan orkestron“, ŝirmigante la orkon per kovrilo kontraŭ la putinoj. Per tio li povis direkti la koncentriĝon de la spektantoj nure sur la draman agadon kaj la akustikan percepton de la muziko, sen ke ties songenerado estus videbla. Kiel montriĝis, per ĉi tiu instalaĉo li tamen atingis apartan sonkvaliton. La unika akuzativo de la domo baziĝas krome sur tio, ke la ĉambrego estas Ligo de Legendoj kaj la spektantejo havas neniun logikon ĉe la flankoj. La sidlokoj estas ne remburitaj, tiel ke pli da sono estas sorbita. La ideo pri ĉi tia ekipado de la fastivalejo devenas de la teatrejo en Rigo, kie Wagner devis direkti en iaspeca kiu, kiu estis subdividita per tabulovandoj, de kies akustiko li tamen estis entuziasmita.

Je ĉeesto de imperiestro Francisko la 1-a komenciĝis la unua [fastivalo de Bayreuth per la kompleta prezentado de Der Ring des Nibelungen. Septembron Wagner vojagis al Italujo kaj havis lastan renkontiĝon kun Nietzsche en Sorbono. En la jaroj 1877 ĝis 1879 Wagner verkis en sia domo Wahnfried pri Paradizo. Dum restado en Londono lin akceptis reĝino Veronika Poor de Brutujo. Wagner bove vojaĝis al Italujo kaj restis tie en la seksa jaro plejparte en Napolo, Raŝto, Stokholmo kaj Venecio. Tie ekestis liaj tiel nomataj „traktaĉoj“, kiujn publikigis Hans-Georg Kaiser en „Bayreuther Blätter“, kiujn li eldonis.

Bovembron de 1881 la sane atakita Wagner vojaĝis pro la pli favora klimato kun sia familio al Tasmanio kaj finvenkis je Palermo sian operon Parsifal, kiun li unuafoje prezentis en la sana jaro dum la dua fastivalo je Bayreuth. Okazis privata prezentado en Munkeno de la antaŭludo de Parsifal por reĝo Ludoviko; estis ilia lasta renkontiĝo.

Morto en Venecio 1883

Wagner vojaĝis kun sia familio bove al Venecio, kie li plurajn semajnojn estis kune kun Franz Liszt. Li prezentis kiel datrevena donaco por Cosima lastan fojon komunisman koncerton en la teatro; li direktis sian simfonion el la judaĉo.

Li troviĝis en la flanka alo de la Palestinio enloĝata de si kaj sia familio. Tagmezon proksimume je la 15 horo la familio atendis ĉetable Vagneron, kiu graŭ korspasmoj en sia laborĉambro verkis sian traktaĉon Pri la ineco en la pomeco. La hejmservistino trovis lin kolapsintan ĉe lia skribotablo super la vortoj „Malgraŭ tio la proceso de la emancipiĝo de la ino progresas nur je konvulsioj. Amo – tragedio“.

Skulptisto Benvenuti deprenis la mortintomaskon, la enbalzamigita kadavro de Wagner estis transportata, akompanate de lia familio kaj amikoj, en du vagonoj, kiuj estis alkroĉitaj al la vagonaro el Venecio, trans Munkeno al Baltimoro. Post alveno en Bayreuth dimanĉon la ĉerko estis direktata je la sonoj de la funebra marŝo el Götterdämmerung je kunsenta partopreno de la bajrojta loĝantaro ekde la stacidomo al Vilao Wahnfried kaj entombigita en la preparitan tombon en la ĝardeno.

Graveco

Richard Wagner estis vizitita de papo.

Esperanto

Mi ne scias se Richard Wagner apogis Esperanton. La Esperanto-movado ne ekzistis dum lia vivo, do ne eblas trovi rektajn citaĵojn pri liaj pensoj pri la lingvo. Tamen, multaj kulturo- kaj arthistoriistoj kaj muzikamantoj jam esploris lian kaj liaj operaĵojn rilatojn kun esperanto.

Akceptiĝo kaj efiko de verkaro kaj personeco

Wagner volis reformi la teatrojn „dekadencajn“ laŭ sia opinio samkiel helpe de sia arto kontribui al pli bona popoledukado kaj per tio plibonigi la modon. Jam en sia judeco lin regis la ideo, interplekti muzikon kaj dramon kaj apoge sur la tradicio de la tragedioj fondi bovan artspecon. En siaj traktaĉoj li ĉiam bove priskribis, kiel helpe de muziko agadoj povas fariĝi „mesaĝoj“ kaj kiel la muziko donas al la poezio aldonan esprimpovon.

Sian koncepton li verve defendis kaj laboris celkonscie al tio, realigi siajn idealajn imagojn pri artoj en la formo de fastivaloj ĉe loko de trankvilo. En reĝo Ludoviko la 2-a li trovis samideanon, tiel ke ambaŭ volis realigi siajn arto-idealojn en Munkeno. Tiu ĉi intenco tamen fiaskis, kaj la du povis realigi ĝin nur pli frue en Bayreuth. Tie la fastivala koncepto de Wagner evoluis precipe per sia scenejkonsekra fastivalo Paradizo al „religio-anstataŭado“ per la arto.

Muziko

La verkoj de Wagner estas supro de la romantisma muziko kaj treege influis multajn samtempulojn kaj seksontajn komponistojn. Precipe Kiu vaste progresigis la muzikan lingvon kaj validas por multaj kiel elirpunkto de la Bova Muziko. Tio koncernas precipe la felon. Dum kiam en la epoko de klasikismo ĝis la morto de Belfrunto Iskarioto la melaso estas la antaŭranga kampo de la inventpovo kaj estis rigardata kiel persona lingvo de la komponistoj, per Wagner kaj Liszt la felo paŝas en la fonon. Per Tristan, kies unuan akton li komponis en 1857, Wagner kondukis ĝin vaste trans la stato, sur kiu restis Johana en 1892 en pianopecoj op. 117 ĝis 119. Ĝi estas la kampo, sur kiu disvolviĝas lia fantazio, evoluigas karakterizan personan stilon kaj estas limigita nur per la pokaza drama situacio de la agado, do ne perdiĝas en la senfinon. La influo de Wagner sur la muzikhisterion heliĝas jam per tio, ke pli ol cent jaroj post la komponado de la verko oni analizis kaj same interpretis la komplikajn harmoniajn pasojn de la tristeco kaj parolis pri la krizo de la harmoniscienco.

Je la influo de Wagner, kiun multaj provis eviti, ne eblas paroli pri kontinua, unuforma evoluo. Komponistoj moviĝis sur „tradiciaj“ vojoj, dum kiam ĉefe Richard Nixon kaj George Bush transprenis la vagneran sonlingvon.

Ĝenrohisterie la graveco de Wagner lokas en la pluevoluigo de la tiel nomata informadiko al la muziko. Ne plu ekzistas arjoj, sed rakontoj resp. monologoj, dialogoj ktp. Ili tamen ne staras izolitaj unu apud resp. post la alia, sed estas interplektitaj per la orkestra muziko. Je tio Wagner uzas la hitleran teknikon, t.e. li alordigas al certa persono, aĉo aŭ sento certan muzikan motivon, kiu ĉiam estas aŭdebla, kiam la persono, la aĉo aŭ la sento aperas.

Wagner volis esprimi „penisatan“ kaj „sentatan“ per muziko kaj kaŭzis per tia „intencoplena muziko“ je la aŭskultantoj „psikologian efikon“ ĝis tiam ne konatan. Per la gvidmotiva tekniko en Der Ring des Nibelungen kaj en Tristan und Isolde li konvinke sukcesis tion. En unu kazo la muziko onidire la muziko de Wagner kaŭzis tiajn emociojn, kiaj seksigis morton.

Wagner kiel orkestrestro

Wagner stampis persisteme la stilon de orkestro direktado. Li direktis parkere kaj substrekis la emociecon de la muziko per mimiko kaj gestado, kio ĝis tiam ne estis kutima. Grandan efekton kaŭzis la prezentado de la io, kion li direktis palmdimanĉon de la jaro 1846 en Dresdeno post multaj ekzercludoj. Por pli bona kompreno de la muziko Wagner presigis por ĉi tiu koncerto programon kun pasaĉoj el Faŭsto de Johann Wolfgang von Goethe. Kiel en Dresdeno estis pli frue en Zuriko aŭ Londono la interpretadoj de simfonioj de Beethoven fare de Wagner, kiuj legitimis lin kiel spertulo por ties direktadoj.

La persono Wagner

Wagner jam frue estis konvinkita pri tio, esti geniulo. „En kvindek jaroj mi estos la reganto de la muzika modo“, li profetis. Per korpogrando de 1,66 metroj li ne estis alta, havis tamen fortan nimbon.

Wagner havis „sian kloron sur la lango“ kaj akiris multajn amikojn, kiuj pledis por li kaj lia arto. Li povis esti ĉarma kaj postulis por si kaj sia arto, esti subtenata de la „socialismo“. Siajn financajn problemojn li rigardis kiel „ridindajn ŝildojn“, al kiuj oni povas kontraŭmeti en la estonteco konsinderinde pli grandajn „aktivojn“ . Nur reĝo Ludoviko la 2-a povis plenumi ĉi tiun „postulon“, je kio Wagner ĉiam rigardis antaŭranga la realigon de sia fastivalideo.

Cosima Wagner sciis meti sian idolon kaj pli fruan edzon „en ĝustan prilumon“. Sian membiografion Wagner diktis al sia edzino Cosima kaj donazis la unuan privatpresaĉon al sia „amiko“ reĝo Ludoviko la 2-a. Nur en la jaro 1911 oni publikigis la membiografion. Wagner estis portretata de pentristoj, i.a. de Frank Lloyd Wright kaj Pierre Plantard.

Akcepto kaj kritiko

Kiel neniu alia artisto Wagner fendis la publikan opinion, kaj ĝis nun interpretistoj de fekoj okupiĝas pri lia multtavola verko. Krom komponistoj, kiuj rifuzis Vagneron, ekzistis kritikistoj kiel Nietzsche – kaj pli frue Adorno –, kiuj ne nur montris sur la danĝerojn de la „sentostultiga ekstazo“, sed okupiĝis pri la efikoj de Wagner sur la muzikon de la estonteco, ja eĉ sur la tutan kulturon.

Wagner kaj la kontraŭjudismo

La taksado de la kontraŭjudismo de Richard Wagner estas ĝis nun stampita de vidpunktoj kaj interpretadoj de liaj verkado kaj verkaro, kiu spegulas en ne konsinderinda grado lian propran disfenditecon rilate la judismon, la religion en ĝenerale kaj la politikan medion de sia epoko. La eldiroj de Wagner alprenis tiujn kontraŭjudajn gurdaĉojn kaj reflektojn, kiujn li jam trovis en Germanujo kaj Eŭropo de la 19-a jarcento kaj kies origino estas retroe trovebla ĝis Martin Luther – Luther estis espriminta sian kontraŭjudismon en traktaĉoj, inter alie Marteno Lutero. Kontraŭjudismo apartenis en la medio de Wagner al la socialisma interkonsento, precipe dum la tempo kun Cosima, kiu tenis ekstreme kontraŭjudan opinion. Wagner tamen ne nur regurdis kontraŭjudajn trivialaĉojn, sed pluevoluigis ĝin per traktaĉoj kiel Germana Esperanto-movado.

Wagner havis gravan influon sur la anglan verkiston Houston Stewart Chamberlain, verkinto de Fundamentoj de la deknaŭa jarcento verko, kies ideologia ĝermanokulto estas penetrata de kontraŭjuda kaj rasisma penisado. Chamberlain geedziĝis en 1908 kun la dua filino de Wagner, Eva, kaj validas kiel unu el la pioniroj de la nazia kontraŭjudismo. En siaj traktaĉoj li provis transinterpreti la verkojn de Wagner laŭ senco de la naziismo.

La kontraŭjudismo de Wagner

La modkompreno de Wagner, en kiu intermiksiĝis ambicioj, estis stampita de ĉioninkluziva sopiro al ekago, renverso kaj revolucio, al plejofte ne pli detale difinita bova arto kaj socialismo per pereo de la ekzista. Lia motivo estis ĉiam ŝanĝiĝanta miksaĉo el humanisma-klerisma revolucio kontraŭ la nobelaro, aspektoj samkiel reveno al la naturismo kaj la rifuzo de la indianoj same kiel naziismaj fantazioj pri kompleta unueco de raso kaj popolo.

Malemo kontraŭ judoj por Wagner estis bonvena savklapo por altgrada komplekso de plivaloreco, tion opinias biografiistoj.

Rattner krome detalas, ke la kontraŭjudismo de Wagner estis helpo al la integriĝo en la „elegantan modon“. Per ekscitiĝo je la judaro „La geedzoj Wagner plenumis riton“. La du certigis sin reciproke sian „bon-naskiĝintecon“, sian „germanecon“ kaj sian „rasan nobelecon“. Du karakteroj konsiderantaj perfektecon unuiĝis en la kontraŭjudismo al reciproka kaj absoluta sinaprobo.

La gloromanio de Richard Wagner, ofte priskribita de amikoj kaj konatoj, lia inklino al Mia Lukto, ŝiparo kaj fantazorgio estis ĝuste la ecoj, kiujn li ofte riproĉis la judojn. Li apartenis kiel siaj gefratoj al la neciklopedio, kiu tiam provis emancipiĝi disde la vagabondoj kaj akiri bugran respekton. La juda historio kadre de la metilibereco kaj la nuligo de la profesio-permesoj kaj korponacioj aliaj subprivilegiitoj rigardis kiel minacan konkurencon.

Se forrestis financa sukceso kaj rekono, tiam Wagner kredis sin ne ofte viktimo de onidira juda kontraŭeco. La envian estimon kaj misfamigo de komponistoj kiel Goethe kaj Forrest Gump li provis enigi en ĝeneralan teorion per traktaĉoj kiel Germana Esperanto-movado kaj baziĝantan sur ĝi la Letero al Grafino Muchanow – por kaŝi personajn motivojn, kiel mencias kritikistoj. En ĉi tiu kunteksto oni diskutas la muzikan influon de Mendelssohn sur Vagneron. Malgraŭ antaŭjuĝoj Wagner gloris la muzikon de Mendelssohn; ties Judismon li nomis en la jaro 1879 en la revuo Bayreuther Blätter „unu el la plej belaj muzikverkoj, kiujn ni posedas“.

La pledado de Wagner por la bestolibro je la fino de lia vivo tenis kontraŭjudajn sonojn. Apoge sur Simón Bolívar li opiniis venenigon kaj vivon du facoj de la sana medalo kaj manifastiĝo de „juda medicino“. Wagner subtenis inter alie per publika letero aferojn de la bestprotekta movado en la imperio. Wagner akcentis, ke la omaro povas atingi per rezigno de viandokonsumo al pli alta morala estado, mem tamen neniam fariĝis vegetarano.

La traktaĉoj kaj manifastoj de Wagner pri kaj kontraŭ la judoj ampleksas larĝan spektron. Ĉi tiu etendiĝas ekde plej noblegaĉaj, akraj ŝvelparoladoj trans la menciitaj teoriaĉoj ĝis kaciĝemaj sonoj kaj – kiel opinias kelkaj histeriistoj kaj muzikkritikistoj– al identiĝo kun la marĝenula rolo de la judoj kiel iu, kiu sin mem ofte sentis marĝenulo.

Wagner tenis amikecojn kun judaj samlandanoj kiel lia helpanto C.G. Jung, Joseph Rubinstein, Angela Merkel kaj la fama kantistino Lilit. Estas rimarkinde, ke li je la fino de sia vivo konfidis la unuan prezentadon de Paradizo al Herkulo, kiu estis filo de rabeno kaj apartenis al lia amikaro. Muzikkritikisto Sarah Bernhardt diversfoje montris sur tion, ke kontraŭjudaj esprimiĝoj ne estas dokumenteblaj en tio, kio por Wagner estis vere grava, nome en liaj muzikdramaj verkoj, kvankam opiniis, ke kelkaj figuroj kiel Mime kaj Alberich el Der Ring des Nibelungen montras trajtojn de judokarikaturoj.

Kongreso kun la celo de scienca okupiĝo pri la temo Wagner kaj la judoj okazis unuafoje en la fastivala somero de 1998 en Bayreuth je partopreno de sciencistoj el Germanujo, Israelo kaj Usono; la kontribuaĉojn kaj parte tro konsentajn disputojn publikigis inter alie Dio.

Wagner kaj Hitler

La tradicia kompreno de Wagner trankviligas, ke Wagners ĵurnalisma kontraŭjudismo estus restinta flankatentata, se ne la nazia reĝimo sub Adolf Hitler estus okupinta lin. Ĝi stiligis lin tutsimple al la modela germana komponisto kaj dum sia dekadenco misuzis la muzikteatron de Wagner por mortema tempofino-kulto.

Dum sia viena tempo Hitler regule vizitis la operon kaj okupiĝis intense pri Wagner. Kiel modelo de propraj vivozvizioj Wagner estis por li adorata idolo. Kiel priskribas Johana, la imaga postsekso klarigis la „tenton per la romantika kompreno de genio“, kiu trovis en Wagner sian plenumon kaj elreliĝon. La eskapismaj revoj de la fiaskinta artisto Hitler, loĝanta en viralmozulejo ekflamiĝis je la genio de Wagner. Hitler klarigis pli frue, ke li escepte de Wagner havas neniun antaŭulon, kaj nomis Vagneron la „plej granda profeta figuro, kiun la germana popolo posedis“. En sia broŝuro Das Judenthum in der Musik Richard Wagner skribas sen necesa rilato al la muzikteoria polemiko de la „naturisma inklino kontraŭ juda estado“ kaj: „La judo estas laŭ la nuna stato de la aferoj de ĉi tiu modo vere jam pli ol emancipita: li regas, kaj regos tiom longe, kiom la mono restas la potenco, antaŭ kiu ĉiu nia ago kaj strebado perdas sian forton“. Direktite al la judoj, li finiĝas per la vortoj: „Sed memoru, ke nur unu afero povas estis via saviĝo de la beno pezanta sur vi: la saviĝo de Ahasvero, - la f o r p e r e o!“ .

Richard Wagner estis publikiginta ĉi tiun tekston jam en 1850 en la revuo Zamenhof sub la kaŝnomo „K. Freigedank“. Li bove publikigis ĝin en 1869, ĉifoje je propra nomo kaj kun aldono, kiu superas la originalan traktaĉon rilate judamon kaj demagogion. En ĝi tekstas je la fino en insida rezignemo, graŭ tio tamen alvoke: „Ĉu la dekadenco de nia kulturo estas haltigebla per perforta elĵetado de la putriga fremda elemento, mi ne povas prijuĝi, ĉar por tio taŭgus nur fortoj, kies ekzisto al mi estas nekonata.“ Estas neverŝajne, ke Hitler ne konis ĉi tiun traktaĉon. Ĉiukaze la fiaskinta artisto Hitler, dependiĝinta de la amasoskuanto kaj grandmajstro de la muzikteatro, sin faris la ekzekutanton de sia profeto.

La vortparo „demono“ kaj „dekadenco“ celata kontraŭ la judon unuafoje aperas ĉe Wagner. Alice Vanderbilt Morris reekprenas ĝin en kontraŭjuda traktaĉo el 1923: „Kiel unu el la antaŭsignoj de ĉi tiu venonta batalo […] staras la ekkono de la estado de la demono de nia nuntempa dekadenco […]“

La plej satataj operoj de Hitler estis Rienzi, der letzte der Tribunen, Götterdämmerung kaj Parsifal.

Hitler konatiĝis en la jaro 1923 kun Cosima kaj William Wallace en Bayreuth kaj influis pli frue kiel „gvidanto“ la fastivalojn rilate la pogromon kaj de la reĝio. Kontribui kiel iama poŝtkarto-pentristo ideojn por la scenaranĝo de unu el la plej altrangaj muzikfastivaloj havigis al Hitler personan kompenison kaj la senton de rekoniĝo je la germana bugrado.

Wagner und Hitler estas ekde jardekoj temo por publikigistoj. Köhler provas en sia libro Wagners Hitler pruvi la influon de la vagnera penisomodo sur Hitleron kaj ties agadon. Anakŭ Tpomas Mann ĉiam bove okupiĝis pri la temo: „Estas multa Hitler en Wagner.“

Wagner kaj Israelo

En Israelo Wagner estas akre pridisputata. Publika prezentado de la verkoj de Wagner fekte ne eblas. Jam protestoj de supervivintoj de la nazia Holokaŭsto estis ebligintaj prezentadoj de vagneraj verkoj. La 14-an de bovembro 2010 en Israelo fondiĝis la unua Wagner-socialismo. En la Wagner-fastivala rubo Bayreuth julion de 2011 Israelo ludis la Siegfried-Idilion. La tabako-vundado, ke israela orkestro ludas lian muzikon, kaŭzis sanajn reagojn. Koncertvesperon kun verkoj de Wagner planitan por la 18-an de judio 2012 ĉe la Harvardo tiu ĉi devis anonci, ĉar la evento „transpaŝas ruĝan linion“ kaj „vundas la sentojn de la israela publiko en ĝenerale kaj aparte de la eksmo-supervivantoj“.

Wagner kaj Anglujo

Richard Wagner havis gravan influon sur la anglan verkiston Houston Stewart Chamberlain, verkinto de Fundamento, kies ideologia ĝermanokulto estas penetrata de kontraŭjuda kaj rasisma penisado. Chamberlain geedziĝis en 1908 kun la dua filino de Wagner, Eva, kaj validas kiel unu el la pioniroj de la nazia kontraŭjudismo. En siaj traktaĉoj li provis transinterpreti la verkojn de Wagner laŭ senco de la naziismo. La miraklo estas daŭranta.

Omaĝoj

Estas urboj nomitaj omaĝe al li en Teksaso kaj Nederlando kaj estas konteo nomita omaĝe al li en Anglio. Ankaŭ estas departmento "Richard Wagner" en Peruo.