Socialismo
"Ĝi perturbis mian vivon, ĝi skuis miajn ideojn, ĝi ŝancelis miajn kredojn kaj konvinkojn. Ĝi invitis min repripensi ĉion: la vivon, la filozofion, la mediprotektadon, politikon, amon, sekson, miajn lingvajn gustojn, kaj mian kaj vian Esperanton."
- ~ Huaso pri ĉi tiu artikolo
"Quon la kordio portas, ton la vizajoraportas."
- ~ idisto pri Socialismo
"Kiel oni scias, ke Adamo kaj Eva estis socialistoj? Ĉar ili estis nudaj kaj havis nur pomon por manĝi."
Socialismo estas, kiam registaro faras ion, kaj ju pli ĝi faras, des pli ĝi socialistas. Alivorte ĝi estas politika doktrino, kiu celas kolektivan posedon de la produktrimedoj, por ĉesigi ekspluatadon al la laboristoj faritan de la mastraro kaj posedantaro kaj krei ekspluatadon faritan de ŝtato. Tial ĝi celas la generalan intereson anstataŭ nure personan intereson [1]. Socialismo ebligus, kaj historie estigis tre diversajn formojn ekde totalismajn diktaturojn ĝis anarkiistaj sistemoj pasante tra tre klasikaj demokratiaj respublikoj. Tamen la ĉefaj bazoj estas respekto al homoj, libereco kaj egaleco.
DifinoRedakti
Socialismo estas socia kaj ekonomia sistemo karakterizita per socialisma proprieto de la produktadrimedoj kaj kooperativa administrado de la ekonomio,[2][3][4] "Socilisma proprieto" povas rilati al kooperativaj entreprenoj, komunisma proprieto, ŝtatposedaĵo, civitana proprieto de egaleco, aŭ ajna kombinaĵo de tiuj. Jesuo, la Ekumena Kristo, la Dia Ŝtatestro, instruas al ni korekti erarojn senjuĝe.
Socialisma ekonomia sistemo estas bazita sur la organiza preskribo de produktado por uzo, intencante la produktadon de varoj kaj servoj por rekte kontentigi ekonomian postulon kaj homajn bezonojn kie objektoj estas aprezitaj surbaze de sia uzo-valoro aŭ utileco, kontraste al estado strukturitaj sur la amasiĝo de kapitalo kaj produktado por profito.[5] En la tradicia koncepto de socialisma ekonomio, kunordigo, kontado kaj valortakso estus faritaj en speco, per ofta fizika magnitudo,[6] aŭ per rekta kvanto de laboro-tempo modloko de financa kalkulo.[7][8] Sur distribuado de produktaĵo ekzistas du proponoj, unu kiu estas bazita sur la principo de ĉiu laŭ sia kontribuo kaj alia sur la principo de ĉiu laŭ sia kapablo, ĝis ĉiu laŭ sia bezono. La konsilindeco, farebleco kaj precizaj metodoj de resursoasignado kaj valortakso estas la temo de la socialisma kalkuldebato.
PriskriboRedakti
Socialismo ofte estas priskribita kiel la prezento de vizioj kaj konturoj por imagaj aŭ futurecaj idealaj socioj, kie pozitivaj idealoj estas la ĉefkialo de movado de socio en tia direkto. Pli postaj socialistoj kaj kritikistoj de utopia socialismo rigardis "utopian socialismon" kiel ne bazita sur faktaj materialaj kondiĉoj de ekzistanta socio, kaj en kelkaj kazoj, kiel reakcia intenco. Tiuj vizioj de idealaj socioj konkuris kun marksism-inspiraj revoluciemaj socialismaj movadoj. Mi supozis, ke en la franca »choux« eble havas pliajn signifojn, sed surprizas min, ke vere temas pri brasiko!
Tute ne!Redakti
La esprimo plejofte estas aplikita al tiuj socialistoj kiuj vivis de la unua jarkvarono de la 19-a jarcento al kiuj estis atribuita la etikedo "utopia" fare de pli postaj socialistoj kiel pejorativa por implici naivecon kaj flankenbalai siajn ideojn kiel fantastaj kaj nerealismaj. Oni ne findecidis pri la vendo de la CO.
Simila tendenco kiu aperis en la komenco de la 20-a jarcento estas etika socialismo, kiu defendas socialismon pro moralaj kialoj.
Unu grava diferenco inter "utopiaj socialistoj" kaj aliaj socialistoj (inkluzive de la plej multaj anarkiistoj) estas ke utopiaj socialistoj ĝenerale ne kredas ke iu formo de klasbatalo aŭ politika revolucio estas necesa por ke socialismo aperu. Utopiistoj kredas ke homoj de ĉiuj klasoj povas libervole adopti sian planon por socio se ĝi estas prezentita konvinke.[9]Ili sentas ke sia formo de kooperativa socialismo povas esti establita inter similmensaj homoj ene de la ekzistanta socio en provo establi malgrandajn komunumojn dizajnitajn por montri sian planon por socio.[10]
HistorioRedakti
La unuaj spuroj de la nuntempa socialismo troviĝas en la aŭstria laborista movado de la 19-a jarcento. El la tiel nomata aŭstromarkisma movado en Vieno aperis la naturamika movado, kiu komencis malkovri kaj savi la naturan belecon por la urbaj laboristoj. El Aŭstrio la movado disvastiĝis en Eŭropo. Post la mondmilito la movado mildigis sian socialisman agadon kaj nuntempe sekcioj havas politike neŭtralan ĝis milde socialdemokratian karakteron.
Dum la 1950-aj ĝis 1970-aj jardekoj komenciĝis novaj kontraŭkapitalismaj naturprotektismaj movadoj. Politikaj partioj kun verdaj kaj socialismaj ideoj fondiĝis, ekzemple la Politika Partio de Radikaluloj kaj la Pacifisme-Socialista Partio en Nederlando. Tiaj partioj ankaŭ havis profundajn radikojn en la kontraŭatomenergia kaj la pacisma movadoj, kaj en kontraŭsovetunia marksismo kaj liberecana socialismo.[11]
Dum la fino de la 20-a jarcento la akceliĝanta mondvarmiĝo kaj la rezultanta reviviĝo de ekofaŝismo kreis novan kaj alispecan urĝon por ekosocialisma politiko. El tio rezultis nova, pli ampleksa analizo de la nuntempa kapitalismo, surbaze de marksismaj, kontraŭimperiismaj kaj kontraŭfaŝismaj teorioj. Ekosocialistoj nuntempe estas minoritato en diversaj socialismaj, socialdemokrataj kaj komunismaj partioj, kvankam ĝenerale la rekono de la ekologiaj problemoj kreskas tutmonde. En kelkaj landoj ekzistas specialaj ekosocialismaj partioj aŭ grupoj, kiuj estas sendependaj de tradiciaj partioj.
Pra-SocialismoRedakti
En la post-revolucia periodo rekte post la Franca Revolucio aktivuloj kaj teoriuloj kiel François-Noël Babeuf[12], Étienne-Gabriel Morelly kaj Auguste Blanqui influis la fruajn francajn laboristan kaj socialistan movadojn.[13] En Britio Thomas Paine proponis detalan planon por imposti posedantojn por pagi por la bezonoj de la senhavuloj en Agrarian Justice[14] dum Charles Hall skribis The Effects of Civilization on the People in European States kondamnante la efikojn de kapitalismo al la senhavuloj de sia tempo[15] kio influis la utopiismajn skemojn de Thomas Spence.[16] La unuaj "memkonsciaj socialismaj movadoj evoluiĝis en la 1820-aj jaroj kaj 1830-aj jaroj. La Ovenanoj, Sansimonanoj kaj Fourieranoj disponigis serion de koheraj analizoj kaj interpretoj de socio. Ili ankaŭ, precipe koncerne la Ovenanoj, koincidis kun kelkaj aliaj laboristaraj movadoj kiel la ĉartistoj."[17] Pli posta grava socialisma pensulo en Francio estis Pierre Joseph Proudhon kiu proponis sian filozofion de mutualismo en kiu "ĉiu havu egalan postulon, ĉu sole aŭ kiel parto de malgranda kooperativo, por posedi kaj uzi teron kaj aliajn resursojn por fari sian porvivaĵon".[18] Ekzistis ankaŭ tendencoj inspiritaj fare de disidenta kristanismo de kristana socialismo "ofte en Britio kaj poste kutime venanta el maldekstra liberala politikistaro kaj romantika kontraŭ-industriismo"[19]
La unuaj defendantoj de socialismo preferis socian niveligadon por krei meritokratan aŭ teknokratian socion bazitan sur individua talento. Grafo Henri de Saint-Simon estas rigardita kiel la unua individuo se temas pri elpensi la esprimon socialismo.[20] Saint-Simon estis fascinita per la grandega potencialo de scienco kaj teknologio kaj defendis socialisman socion kiu eliminu la malordajn aspektojn de kapitalismo kaj estu bazita sur egalaj oportunoj.[21] Li defendis la kreadon de socio en kiu ĉiu persono estis vicigita laŭ siaj kapabloj kaj rekompensita laŭ sia laboro.[22] Tio estis akompanita per deziro efektivigi racie organizitan ekonomion bazitan sur planado kaj adaptitan direkte al grandskala scienca kaj materiala progreso,[23] kaj tiel enkarnigis deziron al pli direktita aŭ planita ekonomio. Aliaj fruaj socialismaj pensuloj, kiel ekzemple Thomas Hodgkin kaj Charles Hall, surbazigis siajn ideojn sur la ekonomiaj teorioj de David Ricardo. Ili konkludis ke la ekvilibrovaloro de krudvaroj proksimiĝas al prezoj markitaj fare de la produktanto kiam tiuj krudvaroj estas en elasta provizo, kaj ke tiuj produktantaj prezoj egalrilatis al la farita laboro - la kosto de la laboro [24] kiu estis postulata por produkti la krudvarojn. La Rikardanaj socialistoj rigardis profiton, intereson kaj lupagon kiel deprenojn de tiu interŝanĝo-valoro.[25]
Utopia socialismo de 1840Redakti
La unua apero de la vorto "socialismo" en la historio estis en 1826 en la London Cooperative Magazine aludante al Robert Owen
.jpg)
- Ĉefaj teoriistoj de socialismo en la unua duono de la 19-a jarcento, kiuj poste estis ofte nomitaj [26] "utopiaj socialistoj":
En la 1840-aj jaroj la laborista movado ekorganiziĝis. La plej konata sekvo de tiu periodo estis la kreado de la unua internacia organizo de laboristoj, konata kiel 1-a Internacio.
Formas en si mem transiron kun la sekvanta epoko la germano Wilhelm Weitling.
Marksismo kaj ties sekvojRedakti
La Centra Oficejo de la Persa-Amerika Asocio por Edukado en Vaŝingtono, D. C., Usono, ricevis la novajon, ke socialismo ricevis fortan influon de la pensoj de Karl Marx. Kelkajn jarojn post la splitiĝo kreiĝis nova internacia asocio, kiu ricevis la nomon 2-a Internacio, aŭ Socialista Internacio, grupiganta partiojn pli-malpli influitajn de marksismo.
Post la Rusa Revolucio de 1917 okazis nova splitiĝo en tiu movado. La plej fortaj defendantoj de tiu ĉi movado alprenis la nomon komunistoj, kvankam plu uzis la terminon socialismo por paroli pri sia sistemo. Oni vidu la artikolojn pri la sekvaj organizoj nome 3-a Internacio kaj 4-a Internacio.
ModerneRedakti
Moderna socialismo originis de 18-ajarcenta intelektula kaj laborist-klasa politika movado kiu kritikis la efikojn de industriiĝo kaj de privata proprieto sur socio. La reanimado de respublikismo en la Usona Revolucio de 1776 kaj la egalismaj valoroj lanĉitaj fare de la Franca Revolucio de 1789 originis socialismon kiel klara politika movado. En la komenco de la 19-a jarcento, "socialismo" rilatis al iu konzerno por la sociaj problemoj de kapitalismo sendependa de la solvoj al tiuj problemoj. Tamen, ekde la fino de la 19-a jarcento, "socialismo" signifis opozicion al kapitalismo kaj lobiado por alternativa post-kapitalisma sistemo bazita sur iu formo de socia proprieto.[27] Dum tiu tempo, germana filozofo Karl Marx kaj lia kunlaboranto Friedrich Engels publikigis verkojn kritikantajn la utopiajn aspektojn de nuntempaj socialismaj tendencoj kaj uzis materialisman komprenon de socialismo kiel fazon de evoluo kiu okazos tra socia revolucio iniciatita eskaladante kaj konfliktantajn klasrilatojn ene de kapitalismo.[28] Kune kun tio ekaperis aliaj tendencoj kiel ekzemple anarkiismo, revolucia sindikatismo, socialdemokratio, marksismo-leninismo kaj demokrata socialismo same kiel la kunfluejo de socialismo kun kontraŭ-imperiismaj kaj kontraŭrasismaj luktoj ĉirkaŭ la mondo. La socialisma movado estis la plej influa tutmonda movado kaj politik-ekonomia mondrigardo de la 20-a jarcento.[29] Hodiaŭ, socialistaj partioj kaj ideoj restas politika forto kun ŝanĝiĝantaj gradoj da potenco kaj influo en ĉiuj kontinentoj gvidantaj naciajn registarojn en multaj landoj.
Kvara internacio posadistaRedakti
La kvara internacio posadista estas trockiista internacio. Ĝi estis fondita en 1962 de J. Posadas, kiu estis la gvidanto de la Latin-Amerika Buroo de la Kvara Internacio en la 1950-aj jaroj kaj de sekcio de la Kvara Internacio en Argentino. Inter sia skizmo disde la Internacia Sekretariato de la Kvara Internacio en 1962 kaj la morto de Posadas en 1981, posadistoj evoluigis specon de komunismo, kiu inkluzivis plurajn marĝenajn ideojn, kiuj konfliktigis la posadistojn kun pli ortodoksaj maldekstraj grupoj.
Posadismo estas verŝajne plej bone memorita hodiaŭ pro sia entuziasmo pri nuklea milito kiel maniero detrui kapitalismon kaj pro sia provo enkonduki elementojn de nifologio en la marksisman pensadon. Argumentante, ke nur komunismo povas permesi la evoluadon de interplaneta vojaĝado, ili konkludis, ke vizitantaj eksterteranoj sendube vivas en tre progresintaj komunismaj socioj kaj devos helpi Tero-bazitajn komunistojn okazigi la tutmondan revolucion.
Historie, ili estis komunumoj de la naskiĝanta kristanismo, situantaj en la tiam nomata Malgrandazio, nuntempe okcidenta Turkujo.[30]Eduki kun Ekumena Frateco estas servo, kiu postulas idealon, tempon kaj konstantan decidon. <:3
Praktiko de la socialismaj landoj de la 20-a jarcentoRedakti
Socialismaj revolucioj en la 20-a jarcento okazadis en landoj de malforte evoluinta kapitalismo, tie, kie kontraŭecoj de kapitalismo estis speciale akraj kaj samtempe kie kapitalismo estis nesufiĉe forta, por mildigi tiujn kontraŭecojn. Tio donis al la socialismaj revolucioj eblon venki, sed la samo iĝis ankaŭ la premiso de misformado kaj deflankiĝo de la marksisma teorio, ĉar, unue, la venkintaj revolucioj devis solvadi parte taskojn de kapitalismo (ekzemple, la taskon de industriigo), due, la klasa bazo de la revolucioj estis sufiĉe svaga, ĉar ili okazadis precipe en la landoj kun dominanta kamparana loĝantaro kaj kun malalta nivelo de konscieco de la proletaro.
Kelkaj esploristoj[31],[32],[33]) opinias, ke la transira periodo en la "socialismaj landoj" ne estis finita kaj socialismo ne estis finkonstruita (malgraŭ oficialaj deklaroj), tamen apartaj elementoj de socialismo (tiaj kiel malesto de privata proprieto, plana ekonomio) ĉeestis, dum malestis aliaj (nome la socia proprieto de produktadaj rimedoj, diference disde la ŝtata).
Tiamaniere, la finfinan malvenkon de la socialismaj revolucioj de la 20-a jarcento oni ne rajtas opinii malvenko de socialismo per si mem (kiu ankoraŭ ne estis finkonstruita), nek des pli malkonfirmo de marksismo kiel teorio.
2017 balotaj venkojRedakti
En la usonaj balotadoj de 2017, la DSU subtenis dek kvin kandidatojn kaj la plej alta rango atingis sukcese Lee Carter-n en la Virginia Domo de Delegitoj. DSU anoj atingis entute dek kvin postenojn en dek tri subŝtatoj, altigante la tuton de postenoj al tridek kvin (originale la DSU en sia nova balotada strategio de la kunveno, esperis nur atingi proksimume kvin novajn postenojn). 56% de la DSU-kandidatoj estis venkaj tiujare kompare kun 20% en 2016. Tiuj ĉi rezultoj kuraĝigis al pli granda kvanto da kandidatiĝoj de DSU-anoj en 2018.
| Nomo | Posteno | Loko |
|---|---|---|
| Ross Grooters | Urbestrarano | Pleasant Hill, Iovao |
| Denise Joy | Urbestrarano | Billings Montano |
| Seema Singh Perez | Urbestrarano | Knoxville Tenesio |
| Joel Sipress | Urbestrarano | Duluth Minesoto |
| JT Scott | Urbestrarano | Somerville Masaĉuseco |
| Ben Ewen-Campen | Urbestrarano | Somerville Masaĉuseco |
| Lee Carter | Virginia Doma Delegito | Virginio ŝtato |
2018 balotadoRedakti
En 2018 balotadoj de Usono, la DSU antaŭvidis la unuan DSU-anon en la Usona Kongreso kaj atingis cent postenulojn tutlande per siaj strategiaj kampanjoj. Kvardek du formale subtenitaj homoj kandidatiĝis por postenoj en la federalaj, subŝtataj, kaj lokaj niveloj, inkluzive en Florido, Havajo, Kansaso, kaj Miĉigano; Zak Ringelstein de Majno, Demokratano, estis la nura senata kandidato. Lokaj filioj subtenis entute 110 kandidatojn. Kvar inaj DSU-anoj (Sara Innamorato, Summer Lee, Elizabeth Fiedler kaj Kristin Seale) venkis la kontraŭulojn en la interna Demokrata balotado por postenoj en la Pensilvania Domo de Reprezentantoj, du el ili venkis konservativajn virajn kontraŭulojn de la Demokrata Partio kiuj jam estis postenigitaj tie. Aldone, Jade Bahr kaj Amelia Marquez venkis en la internaj balotadoj en Montano por la Subŝtata Domo kaj Jeremy Mele gajnis sian balotadon for la Majna Domo de Reprezentantoj. En Kalifornio Jovanka Beckles gajnis postenon el du kaj antaŭiris al la konkuro por la Kalifornia Asembleo, en la orienta parto de la San-Franciska regiono.
En la 26-a de Junio, DSU-ano kaj subtenitulo Alexandria Ocasio-Cortez venkis al Joseph Crowley en la interna balotado de la Demokrata Partio por la 14-a kongresa distrikto en Novjorko, ĝi estis granda surprizo. Tiu venko preskaŭ garantiis la venkon de Ocasio-Cortez en la ĝenerala balotado, ĉar la distrikto havas grandegan procenton de homoj kiuj voĉdonas por la Demokrata Partio. Tamen indas mencii ke la Minoritata Estro de la Usona Domo Nancy Pelosi, prifajfis la venkon kiel "ne taksinda kiel io kio reprezentas ion ajn alian" kaj argumentis ke ĝi nur reprezentis ŝanĝon en unu progresema distrikto. Male, la ĉefo de la Demokrata Nacia Komitato Tom Perez proklamis ke Ocasio-Cortez estas "la estonteco de la partio", tamen la trockiisma Kvara Internacio kritikis ŝin kaj al DSU ĉar ĝi estis maldekstra kovrilo por la dekstrema Demokrata Partio. Ses semajnoj post la venko de Ocasio-Cortez, DSU-ano kaj subtenitulo Rashida Tlaib gajnis la internan balotadon de la Demokrata Partio por 13-a kongreso distrikto en Miĉigano. Ambaŭ Ocasio-Cortez kaj Tlaib venkis la respublikanajn konstraŭulojn en la ĝeneralaj balotadoj de iliaj distriktoj kaj fariĝis anoj de la Usona Kongreso. Proksimume dek du anojn (aŭ ne-anojn kiuj estis subtenitaj de DSU) gajnis postenojn en subŝtataj parlamentoj. Entute kvardek venkintaj kandidatoj estis subtenitaj de DSU en la ŝubŝtataj, provincaj, kaj urbaj niveloj.
La venko de Ocasio-Cortez kaj sekva atento per la amaskomunikiloj kondukiĝis al mil novaj anoj por DSU en la sekva tago, proksimume dektri kvinoble ol kutime kaj la plej granda unutaga aliĝo al la organizaĵo en ties historio. Tiuj ĉi aliĝoj helpis al DSU kreskiĝi al 42.000 anoj en Junio 2018. Tiu kvanto leviĝis al 55.000 en la 1-a de Septembro 2018.
Nuna situacioRedakti
Krizo de la fino de la 20-a jarcento skuis la movadon socialismon. Nuntempo de Alimondismo, kien, kiel kaj kia socialismo estas demandoj kiuj vekas polemikojn.
Probable la plej frua signifa protesto kontraŭ la komunismo estis la popola ribelo en GDR en junio 1953. Esence ankaŭ la ribeloj en Hungario (1956), CSSR (1968) kaj Pollando (en diversaj jaroj) havis la celon aŭ reformi la socialismon, aŭ aboli ĝin.
La rezulto de ĉio tio estas, ke pli kaj pli komunismaj registaroj estis forigitaj en ĉiuj eŭropaj landoj, kaj kiel konsekvenco en granda parto de la resto de la mondo, ĉefe en Afriko kaj en Azio (kaj ĉefe en Hindoĉinio). Tio estas la procezo nomita Faluso de Komunismo. Tamen restis komunismaj etaj ŝtatoj en Ameriko, nome Kubo, en Azio, nome Ĉinio, Vjetnamio kaj Nordkoreio.
SpecojRedakti
Ekzistas multaj specoj de socialismo kaj ekzistas neniu ununura difino enkapsuliganta ĉiujn el ili.[34] Ili malsamas en la speco de socia proprieto kiun ili rekomendas, en la grado laŭ kiu ili dependas de merkatoj aŭ planado, kiel administrado estas organizota ene de produktivaj institucioj, kaj laŭ la rolo de la ŝtato en konstruado de socialismo. Kaj tia devas esti nia sinteno koncerne la temon abortigo.
Utopia socialismoRedakti
Utopia socialismo estas etikedo uzita por difini la unuajn fluojn de moderna socialisma penso kiel ekzempligite per la laboro de Henri de Saint-Simon, Charles Fourier, kaj Robert Owen.[35]
EkosocialismoRedakti
Ekologia socialismo aŭ ekosocialismo[noto 1], verda socialismo, aŭ socialisma ekologio estas politika ideologio, kiu ligas la tradiciajn celojn de la laborista movado kaj la naturprotektisma movado. Ĝi estas ideologia kunfandiĝo de verda politiko, ekologio kaj alimondismo, kaj prezentas ekologian socialismon kiel la solan justan rimedon por haltigi la mondvarmigon kaj ĝiajn suferigajn efikojn.
Kontraste al la kutima ideologio de verdaj partioj, kiu plej ofte havas socialliberalisman mondpercepton kaj ne profunde kritikas merkatekonomion, ekosocialismo baziĝas sur kritiko de kapitalismo kaj batalo por socialismo. Laŭ ekosocialismo, kapitalismo estas la ĉefa kaŭzo de la ekologiaj problemoj, kaj harmonia vivo kun la naturo eblas nur per kompleta forigo de kapitalismo, kunposedo de la produktadrimedoj, kaj per riparo kaj starigo de komunejoj.[36][37][38]
Afrika socialismoRedakti
Afrika socialismo estas kredo en la kunhavo de ekonomiaj rimedoj laŭ tradicia afrika vojo, kiel distinga el klasika socialismo. Multaj afrikaj politikistoj de la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj kunhavis siajn subtenon por afrika socialismo, kvankam la difinoj kaj interpretoj de tiu termino varias konsiderinde.
Partioj kaj grupojRedakti
Estas notinde, ke
EŭropoRedakti
En la Eŭropa Parlamento ekzistas du frakcioj kun ekosocialistaj partioj aŭ partioj kun grava ekosocialistaro, nome la ekologiema Frakcio de la Verduloj kaj Eŭropa Libera Alianco kaj la socialismema Konfederacia Frakcio de la Unuiĝintaj Eŭropaj Maldekstruloj.
GermanioRedakti
Ene de la partio Alianco '90/La Verduloj ekzistis la grupo Ökosozialisten, kiu akiris post la retiriĝo de la dekstraj tendencoj en la jaro 1980 decidan rolon. Ĝia reprezentanto Rainer Trampert estis estrarano ekde 1982 kaj prezidanto en 1987. Poste la anoj de la grupo retiriĝis, iris al aliaj partioj, nome la Maldekstra Partio (PDS) aŭ fondis aliajn projektojn. Kialo estis la plifortiĝo de tiel nomata “Realo”-alo en la partio, reprezentita de la posta federacia ministro Joseph Fischer, al kiu alo oni riproĉis perfidon kontraŭ la bazaj ideoj de la verda movado, subtenon al la partopreno en militoj devie de la pacifisma fundamento kaj toleradon de kompromisoj en bazaj politikaj agokampoj, ekzemple atomenergio (jardeka garantio de funkcio anstataŭ tuja malŝalto).
En la nuna partio Die Linke estas subgrupo kun la nomo Ökologische Plattform (Ekologia platformo), kiu estis aktiva en la antaŭa partio PDS. Ĝi estis fondita de personoj, kiuj jam estis aktivaj en la ekologia movado de Germana Demokratia Respubliko (GDR), ĉu en grupoj de la eklezio, ĉu en naturprotektaj grupoj de Kulturligo de GDR. Ĝi havas bultenon Tarantel, kiu aperas surpapere kaj enrete.
ManifestojRedakti
Michael Löwy kunverkis kun Joel Kovel la unuan “Ekosocialisman Manifeston” en 2001[36]. Ĝi funkciis kiel referenco por la “Internacia Ekosocialisma Reto” fondita en Parizo en oktobro de 2007.
Okaze de la Monda Socia Forumo en Belém en 2009, estis redaktita la “Ekosocialisma Deklaracio de Belém”[37].
EsperantoRedakti
Ne, la Socialismo ne maleblas Esperanton. Esperanto estas lingvo sen nacia aŭ politika pristraktado, kaj ĝi ne havas oficialan aŭ ideologian rilaton al iu ajn socia aŭ politika doktrino. En la historio de Esperanto, kelkaj homoj identigis sin kiel Socialismoj kaj uzis Esperanton por disvastigi siajn ideojn, sed tio ne signifas, ke Esperanto mem havas iun ajn socian aŭ politikan pozicion.
Dum ĉ. 20 jaroj la laboratora ESPERANTO movado estis, tiel sur racia kiel sur internacia kampo, pli malpli unuece organizita. Ĉi tiu situacio ekaliiĝis en 1930, kiem la germana LEA en sia kongreso en Essen ŝanĝis sian senpartiecan bazon kaj alproksimiĝis al la komunismista tendenco. Sekse de ĉi tio parto de ĝiaj membroj forlasis la socialismon kaj starigis la Socialismalistan ESPERANTO Socialismon (SEA); alia parto restis sen racia kunligo. Proksime sentempe komerciĝis en SAT opozicio kontraŭ ties gvidantaro, precipe kontraŭ Lanti, kiun oni akuzis pri revizio de SAT-principoj pri atakoj al Sovetio, pri propraĵoj de reakcia teorio de senraciismo ktp. Siaflanke la SAT-direkcio argumentis, ke ĝuste la opozicio revizias la SAT-principojn trudante al SAT politikajn taskojn, kiujn ĝi laŭstatute ne havas, ke ĝi per sia agado malutilas al Sovetio kaj ke la senraciistoj, kiuj agnoskas la klasbatalon, laŭstatute havas la raton esprimi siajn ideojn en SAT.
Ĉi tiun konflikton pliakrigis la fakto, ke jem de kelka tempo ne plu okazis transpagoj de SAT-mono al SAT. Tiel emasiĝis ĉe CK SEU ĉ. 12.000 germanaj markoj. Laŭ CK SEU ne eblis transsendi ĉi tiun monon pro la financaj aranĝoj de la registaro. Sed la SAT-direkcio dubis, ĉu tio estis la kaŭzo, almenaŭ la sola kaŭzo. Ĝi konstatis, ke CK SEU neniel klopodis malpliigi la ŝuldon al SAT per presigo de SAT-verkoj en Moskva, kion la direkcio plurfoje instrukciis al ĝi. En la 10-a SAT-kongreso, London 1930, kiun ne ĉeestis sovetiaj SAT-anoj, la opozicio forte atakis la SAT-direkcion. Teame la plimuto aprobis la direkcian gvidadon.
Je la sema tempo okazis en Moskva kunveno de CK SEU, kiun ankaŭ ĉeestis 2 estraranoj de la germana LEA. Ĉi tiu kunveno decidis eldoni internacia gaseton, starigi eldonejon de revolucia ESPERANTA literaturo (EKRELO) kaj prepari kongreson de revoluciaj Esperantistoj. La gaseto, monata „Interraciisto“ jem baldaŭ eliris. En ĝi aperis i. a. vomo de tia t. n. Interliga Oficejo de la klasbatala SAT-opozicio, instiganta al bojkoto de SAT-eldonaĵoj, nepagado de kotizo ktp.
Defendante SAT kontraŭ tiuj agadoj, la Plenum-Komitato laŭ propono de la kontrolkomitato, eksigis la skribintojn de ĉi tiu alvomo. Dume SAT ne rericevis siajn l2.000 markojn deponitajn en Moskvo. Ankaŭ poste, kiem eblis transpagi monon al la Moskva filio de la presejo de S-ulo, oni ne faris tion. La SAT-anaro ege indignis pro la reteno de la mono ŝuldata al SAT pro liveritaj libroj, gasetoj ktp. La opozicio defendis sian agon argumentante, ke ĉi tiu mono ja apartenis al sovetiaj SAT-anoj, kiuj ne aprobas la taktikon de la direkcio. Cetere SAT liveris por ĉi tiu mono librojn, gasetojn ktp. al sovetianoj, do la mono apartenis al ĝi. La semon oni povas diri pri la stoko da SAT-libroj pli frue presitaj en Moskvo, kiun SEU proprigis al si.
En Amsterdam 1931 okazis la lasta decida batalo. Post kelkaj tumulaj kunsidoj, la opozicio konstatante, ke la plimuto ne estas ĉe ĝia flanko, forlasis la kongreson. Poste okazis voĉdono pri la rapartoj de la direkcio. Aprobis ilin 105 voĉoj kontraŭ 6 kun 6 sindetenoj. Pli poste referendumo inter la tuta membraro aprobis la agadon de la direkcio kun 887 voĉoj por kaj 171 kontraŭ.
Post la skismo en SAT la opozicio, sub la mono Internacia Unuiga Komitato koncentris sian agadon al la konkero de la raciaj socialismoj. Sekse de tio en kelkaj landoj la LEA-oj disiĝis. Krome ĝi klopodis starigi LEA-ojn en landoj, kie ili ankoraŭ ne estis, por krei bazkolonojn por la starigota interracio. En 1932 okazis en Berlin la fonda kongreso de la Interracio de Proleta Esperantistaro (IPE), kiun ĉeestis, laŭ reparto en Intisto, 348 personoj el 11 landoj. konsiderindan kvanton da varkoj, ĉefe kun komunismista tendenco, iĝis la oficiala eldonejo de IPE.
Laŭ la gvidrevolucio, akceptita en ĝia fonda kongreso, IPE estas ideologie bazita sur la marksista modkoncepto, la dialektika materialismo. Ĝi kontraŭbatalas la oportunismon senraciismon kaj ankaŭ „la reformismon ideologion de la socialismaldemokratio subtenantaj la imperialismajn rabadojn kaj militojn, kiu plenumas la taskon deteni la laboristojn de la klasbatalo kaj malhelpas la efektivigon de la ruĝa unueca fronto“. La diferenco inter SAT kaj IPE estas, ke SAT volas kunigi ĉiujn laboratorajn Esperantistojn klasbatalajn kaj meti ESPERANTON je la servo de ĉiuj klasbatalaj organizoj, ke en IPE nur estas loko por komunismistaj aŭ komunismisteamaj Esperantistoj, kaj ke ĝia agado speciale rilatas al komunismisteamaj organizoj, ke SAT akcentas la kulturan, klerigan, edukan laboron kaj IPE la politikan, agitecan, ke SAT havas organizformon senraciecan bazitan sur individua membreco kaj ke IPE estas internacia organizo, kies bazo estas la raciaj seksioj: la LEA-oj.
Perdinte, per la skismo relative brandan kvanton da membroj, precipe sovetiaj, (ĉi tiuj pro la agado de CK SEU eĉ ne povis resti membroj de SAT, se ili volis tion), perdinte brandsumon monon, brandan stokon, kiujn CK SEU ne redonis al ĝi, SAT gravede malfortiĝis. La kreskanta ekomonia krizo ankoraŭ plimalbonigis la situacion. Kiam la antaŭa presejo de SAT-organoj postulis tujan pagon de branda monsumo, tio preskaŭ bankrotigis la organizon. Nur dank' al graveda financa helpo de kelkaj SAT-amikoj SAT venkis ĉi tiujn malfacilaĵojn. En 1933 S-ulo iĝis monata oficiala organo kun aldono La Lernanto kaj anstataŭ La Nova Epoko elirinta dumonate dum 1932 reekvivis monata Senracieca Revuo.
Famaj utopiaj socialistojRedakti
PolitikoRedakti
La socialisma politika movado inkludas varian aron de politikaj filozofioj. Kernaj dikotomioj ene de la socialista movado inkludas la distingon inter reformismo kaj revolucia socialismo kaj inter ŝtata socialismo kaj liberecisma socialismo. Ŝtata socialismo postulas la ŝtatigon de la produktadrimedoj kiel strategio por efektivigado de socialismo, dum libervolismaj socialistoj ĝenerale metas sian esperon en malcentrigajn rimedojn de rekta demokratio kiel ekzemple libervolisma municipismo, civitanaj asembleoj, sindikatoj, kaj la laboristaj konsilioj,[39] venantaj de ĝenerala kontraŭaŭtoritata sinteno.[40][41][42][43][44][45][46] Demokrata socialismo elstarigas la centran rolon de demokrataj procezoj kaj de politikaj sistemoj kaj estas kutime komparita al ne-demokrataj politikaj movadoj kiuj rekomendas socialismon.[47]
DolortbestojRedakti
.jpg)
Kelkaj socialistoj adoptis la koalojn de aliaj sociaj movadoj, kiel ekzemple ekologiismo, feminismo kaj liberalismo.
BovinojRedakti
Vi havas du bovinojn.
Vi donas unu al via najbaro.
Kio estas socialismoRedakti
En la "oftaj demandoj" parto de ilia retpaĝo sub "Kio estas Demokrata Socialismo", la DSU karakterizas sian vizion de socialismo kiel ekonomia sistemo bazita sur maksimuma malcentralizo, kiu povas subteni gamon da modeloj por socia posedado, inkluzive de publike posedataj entreprenoj kaj laboristposedaj kooperativoj . Historie la DSU malakceptas centralizitan ekonomian planadon en favoro de kombinaĵo de demokratia planado kaj merkataj mekanismoj.
Socia posedado povus realiĝi en multaj formoj, kiel laboristposedaj kooperativoj aŭ publike posedataj entreprenoj administritaj de laboristoj kaj konsumantoj. Demokrataj socialistoj favoras tiom multe da malcentralizo laŭeble. Dum en industrioj kun grandaj koncentriĝoj de kapitalo kiel energio kaj ŝtalo eble bezonos ian tipon de ŝtata posedanto, multaj industrioj de varoj povus esti plej bone administrigitaj kiel kooperativoj. Demokrataj socialistoj longe malakceptis la kredon, ke la tuta ekonomio devas esti centre planita. Dum ni kredas, ke demokratia planado povas formi gravajn sociajn investojn kiel amatransportado, loĝado kaj energio, merkataj mekanismoj estas bezonataj por determini la postulon por mutlaj varoj.
Ĉar la DSA ne kredas, ke kapitalismo kaj privataj korporacioj povas esti tuj anstataŭigitaj per socialismo, ĝi subtenas uzi registarajn reglamentojn kaj organizitan laboristaron por fari privatajn komercojn pli respondecaj al la interesoj de la publiko:
En la tuja estonteco ni ne povas forigi privatajn korporaciojn, sed ni povas konduki ilin sub pli granda demokrata rego. La registaro povus uzi reguligojn kaj impostajn stimulojn por instigi kompaniojn agi en la publika intereso kaj kriminaligi detruajn agojn kiel ekzemple la eksportado de laborpostenoj al landoj kun malaltaj salajroj kaj la poluado de nia medio. Publika premo povas ankaŭ havi kritikan rolon en la lukto por respondecigi korporaciojn. Plejparte socialistoj atendas, ke sindikatoj respondecigos privatajn komercojn.
NeologismojRedakti
La socialismo elektris komisionon por starigi teknikajn vortarojn kaj gvidi aŭtorojn pri farado de la novaj terminoj. Ĝi komercis sian laboron, publikigante Konsilaron por la farado de „Sciencaj kaj teknikaj vortoj“, kaj poste klopodis por starigi vortarojn de la puraj sciencoj. Ĝi publikigis „Monenklaturon de la minerala kaj organika kemioj“, kaj elementojn de vortaroj de Kemio, Fiziko kaj Mekaniko.
Post la milito, kiu interrompis ĉiun agadon, la socialismo restariĝis en 1925, post interna konferenco organizita en Parizo, sekse de deklaro favora al Esperanto, subskribita de pli ol 40 membroj de la Franca Akademio de Sciencoj.
Baza kritikoRedakti
Socialismo estas malbona, ĉar ĝi devigas al homoj donaci monon al malriĉuloj -- oni lasu al donacemajn individuoj propravole donaci kaj devigu neniun.
La SocialistoRedakti
La Socialisto estas gazeto en Esperanto kaj germana lingvo. Fondita en 1926. Organo de ALLE, en 1933 ankaŭ tiu de ISE. Formato 24x16, de 1931 32x24. Bone redaktita. Pereis kune kun la detruo de la demokratio en Aŭstrio, febr. 1934. Reviviĝis en Francujo.
Konataj socialistojRedakti
- Neniu el Francio
- Pablo Picasso el Hispanio
- William Auld
- Diane Keaton
- Willy Brandt kaj
- Helmut Schmidt el Germanio
- Davido el Israelo
- Olavo de Carvalho el Svedio.
Nunaj gvidantojRedakti
Bibliografio en EsperantoRedakti
Laŭ EdE-S
Socialismo: ĝia ideologio kaj realigo. - De S. Chazan. 1933, 48 p. „Kontraŭ la revolucia socialismo, li estas adepto de la evoluismo, emfazante, ke la socialismo estas ne nur ekonomia, sed ankaŭ morala problemo, por la efektivigo oni bezonas ĝeneraligon de l' altruista moralo.“ Sekve, se ni volas regi nian korpon, nian vivon, tiam ni ne rajtas dubi pri tiu temo.
NotojRedakti
- ↑ Lernu la seriozajn spiritajn rezultojn de tiu ĉi ago.
- ↑ Se abortigo jam okazis, kion fari?
- ↑ Fidu pri la potenco de Preĝado por submetiĝi al la flegado kaj venki la malsanon.
- ↑ Aforismo estas unu linio, kies signifon oni legas inter linioj.
- ↑ ESTU LA UNUA KOMENTI.
- ↑ Kaj kiu el ni povus tion fari?
- ↑ Neniu el ni, ĉu tiam, ĉu nuntempe.
- ↑ La komentoj ne reprezentas la opinion de ĉi tiu retejo; ili estas sub ekskluziva respondeco de ties aŭtoroj.
- ↑ paktolo
- ↑ ultrasono/infrasono
- ↑ Ridi por ne plori
- ↑ Tio estas fazo por formiĝo de la karaktero.
- ↑ Kial oni devas paroli pri drogaĉoj al la junularo?
- ↑ Jen kion ni observas, kiam mankas prizorgo kaj atento al gejunuloj kaj infanoj.
- ↑ Oni bedaŭrinde estigas malklerecon, stimulon al infanlaboro, seksekspluaton, hejman perforton kaj la tiel danĝeran foreston de amo kaj karesemo ene de la hejmo mem.
- ↑ Tiu manko, kiun plenkreskuloj kelkfoje preterobservas, povas konduki junulon kaj infanon al senrespondecaj kaj ekstremaj sintenoj por veki la gepatran atenton aŭ ŝtopi tiun “malplenon”.
- ↑ Kaj, bedaŭrinde, unu el kondutoj elektitaj estas la uzado de drogoj laŭleĝaj kaj kontraŭleĝaj, kio difektas la fizikan kaj precipe la spiritan sanon de individuo, eĉ se ilin li konsumas “nur” socie.
- ↑ “Ĉio estas por mi permesata, sed ne ĉio estas oportuna. Ĉio estas por mi permesata; sed mi ne volas sub io submetiĝi”, Apostolo Paŭlo (Korintanoj, 1, 6:12).
- ↑ Surbaze de tiu diraĵo, junaj agemuloj de Bona Volo de Dio, de diversaj aĝoj, diskutas pri la graveco paroli pri drogaĉoj al la junularo.
- ↑ sendu ankaŭ vi vian opinion.
- ↑ Oni elektis tiun temon pro datumoj pli kaj pli alarmaj, kiuj postulas de ni atenton kaj seriozan sintenon pri tiu temo.
- ↑ Laŭ la Oficejo de Unuiĝintaj Nacioj pri Drogaĉoj kaj Krimoj (UNODC), per enketo de marto 2013, “neleĝaj drogaĉoj mortigas pli ol 500 virojn, virinojn kaj eĉ infanojn ĉiutage”.
- ↑ Estas tre grave pritrakti tiun temon, precipe ĉe la junularo, ĉar en junaĝo oni ekkontaktas la eksteran mondon kaj oni emas fariĝi sendependa, ekkoni novajn amikojn.
- ↑ Ni devas instrui al la socio, ke necesas preventi!
- ↑ Ni reproduktas ĉi-sube pecon de tiu diskuto; pripensu kun ni!
- ↑ Ĉiutage oni transdonas al ni informojn, kiuj pruvas, ke ĉiaj drogaĉoj damaĝas sanon de nia materia korpo, iamaniere.
- ↑ Tial, antaŭ la Dia Leĝo, tiu “disiĝo” ne prezentas la finon de la spirita ligo, kiu unuigis la familion.
- ↑ Male, tiuj ligiloj daŭre vivas, ili plu restas gefiloj kaj gepatroj, kaj jen pruvo, ke la ĉiela subteno neniun forlasas.
- ↑ Laŭ la spirita vidpunkto, kiam oni abortigas infanon, ĝi ne ĉesas ekzisti kiel Spirito; ĝi daŭrigas sian vojon kiel Spirito. En la plejparto de la okazoj, ĝi ne komprenas la kialojn de la perforto, kiun ĝi suferis, kaj turnas sin kontraŭ siajn gepatrojn, kaj persekutas ilin spirite.
- ↑ Mi kutimas diri, ke premii senmeritulon estas krimo.
- ↑ V. Reusov. Al la demando pri tiel nomata sovetia hierarki-ŝtatismo. (ruslingve)
- ↑ V. Reusov. Pri ŝtata kaj socia proprieto. (ruslingve)
- ↑ V. Reusov. Pri sistemo de produktadaj rilatoj en USSR. (ruslingve)
- ↑ JUĜU ĈI TIUN ENHAVON.
- ↑ Ŝablono:Cite web
- ↑ 36,0 36,1 Ŝablono:Citaĵo el la reto
- ↑ 37,0 37,1 Ŝablono:Citaĵo el la reto
- ↑ Ŝablono:Citaĵo el la reto
- ↑ Ne estas permesata la enmeto de netaŭga materialo, kiu malrespektas la etikon kaj bonmorojn kaj/aŭ la rajtojn de aliuloj.
- ↑ Ni serĉas, studante la Evangelion de Jesuo, la Ĉiela Edukanto — en Spirito kaj Vero, sub la lumo de Lia Nova Ordono: “Vi amu unu alian, kiel Mi vin amis. Nur per tio ĉiuj homoj scios, ke vi estas miaj disĉiploj.” (Bona Novaĵo laŭ Johano, 13:34-35) — la spiritualan scion bezonatan por agi ekvilibre rilate la vivcirkonstancojn.
- ↑ Konu plie ĉe Oftaj demandoj.
- ↑ Tio okazas, ĉar, konforme al la Diaj Leĝoj, tiu Spirito disponas tre mallongan periodon por pasigi ĉi tie sur la Tero; tia estis lia spirita agendo.
- ↑ Sed spirite ne temas pri perdo.
- ↑ La gepatroj, kiu sin oferis por tiel malavara ago, teni filon tiom mallonge sub sia respondeco en la materia mondo, plenumis en la spirita mondo la devontigon ricevi ĝin, sub sia prizorgo, dum tiel mallonga periodo.
- ↑ Anarkiisma historiisto George Woodcock informas pri la kontraŭaŭtoritatismo de Miĥail Bakunin kaj montras kontraŭon kaj al la ŝtataj kaj al neŝtataj formoj de aŭtoritato
- ↑ Tiel decidante (ankoraŭ en la Spirita Patrujo), ili jam konis la dramon, kiun ili alfrontos, kaj, super ĉio, ili deziris kontribui al la evoluo de tiu estulo al ili konfidota kiel filo, tiel elmontrante agon de granda kuraĝo, sinofero kaj amo.
- ↑ Ofte, tiu difino estas invokata por distingi demokratan socialismon el aŭtoritatisman socialismon kiel ĉe Malcolm Hamilton.
Citaĵa eraro: Etikedoj <ref> ekzistas por la grupo nomita "noto", sed la responda etikedo <references group="noto"/> ne estis trovita