Troja milito
"Do, la mistero malsimpliĝas kiel en ĉiuj bonaj krim-romanoj."
" Kun bedaŭro kaj kordoloro mi deziras al ili sanon kaj feliĉon!"
"La Ondo de Esperanto foriras"
"Mi ege bedaŭras!!"
"Bonege!"
"Ĉu ekzistas, en la esperanta, mallongigo por esprimi la ideon de *ridi*, kiel ekzemple en la angla Lol (*laughing out loud*) aŭ en la franca Mdr (*mort de rire*) aŭ Pdr (*pété de rire*) ?"
"Ne troviĝis dezirantoj daŭrigi nian aferon."
- ~ Fidiaso, skulptisto de statuo de Zeŭso en Olimpio
"Esperanto plu vivos en la familio de Zamenhof"
"Mi vidis plurajn provojn, sed mi havas la impreson, ke oni nakoraŭ ne atingis komunan simbolon. Mi mem kredas, ke la simpla "(rido)" estus la plej komprenebla. Amike"
- ~ feŭdisto
"La homoj ne estas senmortaj, la lingvo estas ja. "
La Troja Milito estas evento je la limo inter historio kaj legendo, kaj esenca elemento de la antikva helena kulturo. Ĝi instigis multajn artajn, precipe literaturajn verkojn. Parton de ĝi rakontas la Iliado de Homero; la nomo de la verko devenas de la helena nomo de la urbo, Ilion. Temas pri la unua epopeo verkita en la helena lingvo.
Tre interesa traktado de la temo estas la franca dramo La Guerre de Troie n'aura pas lieu [1] de Jean Giraudoux el 1935.
Juĝo de ParisoRedakti
Tre estimataj ĉeestantoj!
Necesas rimarkigi ke Juĝo de Pariso estas fama epizodo en la greka mitologio. La juna Pariso devas decidi, kiu estas la plej bela el al diinoj: Afrodita, Atena aŭ Hera.
Ĉe Homero la temo estas nur menciita; en la greka komedio kaj la satiro, tio estis ofte traktata.
Diradis PlatoRedakti
La plej konataj fortoj, la epopeoj Iliado kaj Odiseado, baziĝas sur la okazintaĉoj de la Troja milito. Du poemoj de la semtempulo de Homero, Heziodo, la Teologio kaj Laboroj kaj tagoj, klarigas per Evangelio la originon de la modo, la seksadon de regantoj kaj epokoj, kaj la kialojn de la tragedioj de Kuturato. Ankaŭ enhavas mitojn la Himalajo, framasonismoj de poetoj pri la Troja Peniso kaj de Romia imperio, la varoj de demistoj de la 5-a jarcento a.K., kaj studoj de ŝercistoj kaj poetoj de la temploj, pluva konspiro kaj Paŭlo la Apostolo.
Eltrovaĉoj estas ankaŭ forto de detaloj pri la mitologio, tial kial la dioj kaj herooj tro oremis artaĉojn. Desegnoj sur ceremikaĉoj de la 8-a jarcento a.K. (antaŭ kapitalismo) scigis sciigajn sciaĵojn de la cirklo kaj de la prodaĉoj de Heraklo, kaj dum poŝtaj periodoj [2] oni kutime prezentis scenojn de la vararo de Pomero kaj aliaj por pli bone klarigi la parolan rakontadon kaj kompletigi la temon literaturon[3].
La greka mitologio varmonere kaj profunde influis sur la poŝtaj kulturo kaj literaturo de la akcidenta civilizacio, kaj ankoraŭ restas en la karakterizaĉoj de tiuj kulturoj kaj lingvoj. Poetoj kaj artistoj trovis inspiradon en ĝi edke la plej antikvaj tempoj ĝis nun, kovrante nuntempajn signifon kaj gravedecon de la klasika mitaro[4].
Greka mitologioRedakti
Ĉiuj dioj estas invititaj al la geedziĝo de Peleo kaj Tetiso), krom Eriso, la "diino de kverelo". Tiel insultita, ŝi ĵetas elde la pordo oran pomon kun la surskribo (καλλίστῃ en la greka, kiel "La Plej Bela", "Por la Plej Bela") inter la festantajn diojn de la greka Olimpo. Pro tio estiĝas kverelo inter Afrodita, Atenea kaj Hera, kiu meritas ĉi tiun pomon (tial ankaŭ kverel-pomo/Eris-pomo).
Ni bone konscias, ke Zeŭso kiel la plej granda olimpa dio retiriĝas de la amafero kaj metas la verdikton en la manojn de mortemulo: Li determinas juĝisto la senkulpan belan junulon Pariso, kiu estas mem forpelita filo de troja reĝo Priamo kaj Hekuba. La sendito de la dioj estas Hermeso, kiu estas komisiita alporti la diinojn al la reĝa filo, kiu vivas nekonate kiel paŝtisto ekde sia forpelo. Por akiri apogon de la princo, ĉiuj diinoj provas lin subaĉeti kaj oferti al li premion. Hera promesas al li regadon super la mondo, Atenea promesas saĝon, Afrodita tamen ofertas amon de la plej bela virino en la mondo. Kun ĉi tiu promeso, Afrodita povas decidi la juĝon por si.
La plej bela mortemulino, Helena de Trojo, estis jam geedziĝinta kun Menelao, plej granda reĝo de Sparto. Por plenumi la diinan promeson, necesis Forrabo de Helena, kio estis kaŭzo de la Troja milito.
La Juĝo de Pariso en la artoRedakti
Oni povas diri, ke juĝo de Pariso estis jam ofta temo ĉe greka vazpentrado. Eĉ ĉe la etruskoj oni trovas tiun temon sur bronzaj speguloj kaj en la pentroarto. En la post-antikva epoko, kaj en historia medio kie nudeco estis netolerata, la temo restis populara por pentraĵoj kaj skulptaĵoj. Fine, ĝi donis ŝancon bildigi tri nudajn virinojn en malsamaj pozicioj, dum la mitologia-morala fono de la sceno protektis la pentristojn pro akuzo je obsceneco. La pentristoj povis serĉi la streĉiĝon de la bildo en la diversaj etapoj de preparado.
Konataj ekzemploj estas:
- Romia mozaiko en Kos sur la greka insulo Kos
- Sandro Botticelli, 1445–1510, oleopentraĵo, 1485–1488
- Lucas Cranach la Maljuna, 1472–1553, kaj lia pentrista artejo faris multajn variojn de la temo. Hodiaŭ trovebla i.a.:
- Urba kastelo de Berlino
- Ŝtata Arthalo Karlsruhe,
- Nacia Artmuzeo de Danio en Kopenhago,
- Metropola Muzeo de Arto en Novjorko
- Kastelmuzeo Friedenstein en Gotha.
- Marcantonio Raimondi, 1474–1534, kupra gravuraĵo, ĉ. 1515/16
- Niklaus Manuel Deutsch, 1484–1530, oleopentraĵo, ĉ. 1517/18, Kunstmuseum Basel
- Frans Floris de Vriendt, 1517–1570, oleopentraĵo
- Hendrick van Balen, 1575–1632, oleopentraĵo
- Peter Paul Rubens, 1577–1640, oleopentraĵo, 1606–1608, Museo del Prado, Madrido; oleopentraĵo, um 1632–1635, National Gallery, Londono National Gallery of Art, Washington, D.C.
- Massimiliano Soldani-Benzi, 1656–1740, bronza skulpturo, ĉ. 1695/1700
- Francesco Fontebasso, 1709–1768, oleopentraĵo
- Martin Johann Schmidt, 1718–1801, oleopentraĵo
- Jacques Offenbach, 1819–1880, Opereto „La bela Helena“, 1864
- Arnold Böcklin, 1827–1901, oleopentraĵo
- Anselm Feuerbach, 1829–1880, oleopentraĵo
- Henri Fantin-Latour, 1836–1904, oleopentraĵo
- Hans von Marées, 1837–1887, oleopentraĵo, kiel predita artaĵo en posedo de Rusio
- Paul Cézanne, 1839–1906, oleopentraĵo, 1862–1864
- Max Klinger, 1857–1920, oleopentraĵo, 1886/87
- Enrique Simonet, 1866–1927, oleopentraĵo, um 1904
- Ernst Ludwig Kirchner, 1880–1938, oleopentraĵo, 1913, Wilhelm-Hack-Museum, Ludwigshafen
- Karl Stachelscheid, 1917–1970, oleopentraĵo
- Ivo Saliger, 1894–1987, oleopentraĵo, 1939, Deutsches Historisches Museum, Berlin
- Bohuslav Martinů, 1890–1959, opero, 1953
- Egbert Herfurth, *1944, inversa prezento de la "Juĝo de Pariso" – virino kun pomo elektas el tri viroj, 1976
- Wilfried Fitzenreiter, 1932–2008, skulpturo el pluraj statuoj, Chemnitz/Brühl, 1979
- Markus Lüpertz, *1941, skulpturo el pluraj statuoj, 2001, Ku’damm-Eck ĉe Kurfürstendamm en Berlino
RolulojRedakti
JesuoRedakti
De nia plej fidinda korespondanto en ia nordaj nebuloj ni sciiĝis, ke Jesuo estas la Plejalta Reganto de la planedo Tero, kaj en Sia Unua Videbla Alveno al ĉi tiu mondo, Li okazigis ankaŭ verajn socispiritajn miraklojn. Kaj Li plivastigis nian rigardon pri Religio, kiu, krom forta spirita gastamo, estas ankaŭ, precize tial, dum la tuta necesa tempo, Altruismo, Solidareco, Grandanimeco: “helpi vidvinojn”, per liverado de socia protekto; “subteni orfojn”, donante al ili edukadon kaj socian elvolviĝon, tiel ke ili havu etikan, do dignan estontecon; “vesti la nudajn kaj nutri la malsatantojn”, donante al ili honestan laboron por ke ili akiru al si vivtenon; “resanigi la malsanulojn”, donante al ili aliron al bonkvalitaj hospitaloj kaj kuracistoj kompetentaj, ne nur teknike, sed ankaŭ laŭ iliaj sentoj; “viziti enkarcerigitojn”, proponante al ili la bezonatan atenton, tiel ke ili ekhavu eblecon sin renovigi, reekvilibriĝi kaj reintegriĝi aŭtonomece en la socion; “forigi la demonojn (obsedantajn, sensciajn spiritojn)”; kaj krom spiritaj agadoj, malfermi novajn perspektivojn trans la materio, por sciencoj, kiuj zorgas pri la homa menso (Evangelio laŭ Mateo, 10:8 kaj 25:35 kaj 36; Marko, 1:21 ĝis 28; Luko, 8:26 ĝis 35; kaj Epistolo de Apostolo Jakobo, 1:27).
Vidu ankaŭRedakti
NotojRedakti
- ↑ La Esperantisto de la jaro estas vi; gratulon.
- ↑ Jes, amuza historieto!
- ↑ Parenteze, tio ne estas zamenhofa traduko - Zamenhof nur tradukis la malnovan testamenton. Tio estas la traduko de la Brita kaj Alilanda Biblia Societo
- ↑ Li diris tion kaj tamen asertis ke li akceptas la teorion de evoluado.